Głoska jest to najmniejsza dająca się słuchowo wyodrębnić część wyrazu wymawianego. Powstaje, gdy powietrze z płuc przepływa przez narządy mowy tchawicę i krtań oraz jamy gardłową, nosową i ustną. W tworzeniu się określonego dźwięku duże znaczenie mają też wiązadła głosowe, jężyk, wargi i podniebienie miękkie.
Wśród głosek wyróżniamy: samogłoski - powstają, gdy strumień powietrza przepływa swobodnie nie napotykając żadnych przeszkód; spółgłoski - przy ich artykulacji następuje krótkotrwałe zwarcie lub duże zbliżenie narządów mowy.
Spółgłoski dzielimy ze względy na:
- Układ wiązadeł głosowych:
- dźwięczne - powstają przy zsuniętych wiązadłach głosowych, które podczas ich artykulacji są wprowadzane w ruch wibracyjny (b, d, g, z, h)
- bezdźwięczne - powstaje przy rozsuniętych wiązadłach głosowych, bez ich wibracji (np.: c, k, p, s, t)
- Położenie podniebienia miękkiego:
- ustne - powstaje przy zamkniętej przez podniebienie miękkie jamie nosowej; wydychane powietrze wydostaje się wyłącznie przez jamę ustną (np.: b, c, d, s, t)
- nosowe - powstaje przy opuszczonym podniebieniu miękkim, co umożliwia wydostawanie się wydychanego powierza nie tylko przez jamę ustną, ale też nosową (np.: m, n)
- Układ języka:
- miękkie - powstają przy wzniesieniu środkowej części języka ku górze (np.: ś, ć, ź, ń)
- twarde - wszystkie nie zmiękczone (np.: p, b, t, d)
- Stopień zbliżenia narządów mowy:
- zwarte (p, b, t, d, k, g)
- szczelinowe (w, f, s, z)
- zwarto - szczelinowe (dz, c)
- półotwarte (m, l, ł, r)
- Miejsce artykulacji:
- wargowe (b, p, f, w)
- przedniojęzykowe (d, t, z, s, dz, c, ł, l, n, r)
- środkowojęzykowe (g', k', ź, ś, ć, ń)
- tylnojęzykowe (g, k, ch)
Akcent w języku polskim.
W języku polskim akcentuje się zazwyczaj drugą sylabę od końca. Ważniejsze wyjątki to:
1. 1 i 2 os. l.mn. trybu przypuszczającego - akcent na czwarta sylabę od końca;
2. 1 i 2 os. czasu przeszłego i pozostałe formy trybu przypuszczającego - akcent na trzecią sylabę od końca;
3. niektóre liczebniki - trzecia sylaba od końca;
4. rzeczowniki obcego pochodzenia zakończone na - ika, - yka - akcent na trzecią sylabę od końca.
