"Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza należy do gatunku epopei, ale jest to epopeja nowoczesna i w niewielkim stopniu różniąca się od tej homeryckiej. Jest to utwór epicki i wielowątkowy, napisany wierszem, którego wydarzenia dotyczą historii ważnej i znanej postaci mitologicznej, historycznej czy legendarnej. Jej losy ukazane są na tle ważnych i przełomowych wydarzeń dla danej społeczności. I co ważne w całości napisana jest wierszem.

Gatunek epopei pochodzi jeszcze z czasów starożytnych, kiedy to powstawały takie utwory, jak: "Eneida" Wergiliusza", czy "Iliada i Odyseja" Homera. Taki starożytny wzorzec literacki charakteryzował się:

  1. odwołaniami do mitologii i postaci mitycznych, które często były jej bohaterami;
  2. wyszczególnić można było dwa plany fabularne: metafizyczny i realistyczny, świat bogów i ludzi;
  3. pojawiały się nadprzyrodzone wydarzenia, które napędzały fabułę, np. interwencje bogów;
  4. wypowiedź miała charakter poetycki;
  5. narrator, który opowiadał historię, był zdystansowany i obiektywny wobec relacjonowanych wydarzeń;
  6. występowanie rozbudowanych porównań homeryckich;
  7. liczne epizody składające się na całość fabuły.

Wszystkie przedstawione tu przykłady mają świadczyć, że słusznie uznaje się "Pana Tadeusza" za epopeje narodową. Wystarczy spojrzeć na fakt jak wiele pokoleń wychowało się na tekście tego dzieła. Od powstańców, którzy walczyli z carem i Rosją, aż po lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte, kiedy to znowu musieliśmy stawić czoła "zaborcy" radzieckiemu. Nie wspominając już o latach wojen światowych. Również dziś przesłanie utworu jest jasne: powinniśmy być zawsze gotowi, żeby stanąć w obronie kraju - ojczyzny, bo ojczyzna, jak pisze poeta, to nasz druga matka:

,,O Matko Polsko! Ty tak świeżo w grobie

Złożona- nie ma sił mówić o tobie!"

,, Litwo! Ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie.

Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie,

Kto cię stracił."

,,Dziś dla nas, w świecie nieproszonych gości,

W całej przeszłości i w całej przyszłości

Jedna już tylko jest kraina taka,

W której jest trochę szczęścia dla Polaka:

Kraj lat dziecinnych! On zawsze zostanie

Święty i czysty jak pierwsze kochanie...."

Trzeba jednak powiedzieć, że w "Panu Tadeuszu" odnajdujemy elementy, które "mącą" jego czystość gatunkową jako epopei. Są to choćby fragmenty liryczne, które mamy np. w "Inwokacji". Możemy też odnaleźć elementy dramatu, których dopatrzyć się można podczas narady szlacheckiej w domu Maćka albo w spotkaniu w gospodzie.

Dlatego też wydaje się, że oczywiście możemy mówić o "Panie Tadeuszu" jako epopei, ale trzeba też pamiętać, że nie jest to już epopeja w stylu klasycznym, greckim, bo mamy tu również elementy: poematu epickiego, powieści i sielanki.