"Potop" Henryka Sienkiewicza należy do Trylogii. Wraz z "Ogniem i mieczem" i "Panem Wołodyjowskim" powieści te tworzą obraz Polski XVII wieku. Pisarz tworzył swoje dzieło od 1884 do 1886 roku. W utworach fikcja przeplata się z rzeczywistością, występują wątki historyczne i miłosne.
W "Potopie" można znaleźć autentyczne postacie, takie jak: Jan Kazimierz, Radziwiłłowie i ksiądz Kordecki. Interesujący jest również wątek miłości Oleńki i Andrzeja Kmicica- głównego bohatera powieści. Był on młodym, lecz doświadczonym żołnierzem. Miał ciemne włosy, wąsy, siwe oczy i wesołą twarz. Zawsze dobrze wyglądał a stroje zdobywał pokonując nieprzyjaciół. Poza tym Kmicic posiadał cechy typowe szlachcicowi: gwałtowny, impulsywny, lekkomyślny, awanturniczy, przy tym niezwykle dumny i dzielny. Prowadził życie swawolne, był bardzo mściwy- spalił Burymow zaślepiony rządzą zemsty za swoich przyjaciół. Jednak po pewnym czasie zmienił się nie do poznania. Zaczął panować nad swoim egoizmem, stworzył własny system wartości, był gotowy umrzeć za ojczyznę. Niestety przez przysięgę, którą złożył Radziwiłłowi został nazwany zdrajcą. Musiał zmienić nazwisko na Babinicz i wziął udział w walce o Jasną Górę, potem bronił króla przed Szwedami, anonimowo bronił ojczyzny. Wszystkie te dowody odwagi, bohaterstwa i sprytu były dowodem miłości do Oleńki, której obiecał poprawę. Wiele razy zawiódł Oleńkę i pragnął, aby ludzie, których skrzywdził, wybaczyli mu. Kmicic zrehabilitował się w oczach społeczeństwa, dowodzi tego list królewski, w którym zostały opisane jego zasługi. Ciężko ranny został rozgrzeszony na oczach swoich byłych wrogów i ukochanej Oleńki. Z despotycznego i mściwego egoisty zmienił się w wielkiego patriotę. Następnie ożenił się z Billewiczówną i nadal służył ojczyźnie. Miłość do Oleńki dodawała mi sił, wiary i wolę do zmiany własnego postępowania.
Dzieje Andrzeja Kmicica przypominają Jacka Soplicę- księdza Robaka z "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza. Obydwaj pochodzili ze średnio zamożnej szlachty, prowadzili podobny tryb życia, byli zmuszeni zmienić nazwisko, pokutowali walcząc za ojczyznę. Obydwaj się zrehabilitowali.
Cechy osobowości Kmicica ukazują cechy szlachty polskiej. Początkowy brak patriotyzmu, awanturniczy tryb życia, egoizm, uległość a następnie wielka zmiana- odkupienie win, spowiedź Andrzeja daje nadzieję na nawrócenie się szlachty. Przemiany bohatera są zapowiedzią przemian społeczeństwa szlacheckiego.
