Monarchia to ustrój, w którym władza suwerenna spoczywa w rękach władcy, nazywanego królem, cesarzem, sułtanem. W zależności od uwarunkowań polityczno-społecznych monarcha rządził zupełnie samodzielnie bądź z pomocą organów doradczych. Władza monarchy może być dziedziczna i wtedy przechodzi z ojca na syna w obrębie rodziny panującej lub władcę wybiera się na drodze elekcji.
Na przestrzeni czasu monarchia przyjmowała różne formy. Państwa Starożytnego Wschodu były w większości monarchiami despotycznymi, w których całość władzy w państwie spoczywała w rękach władcy. Jednocześnie był on utożsamiany z bogiem, otaczany boskim kultem oraz przypisywano mu zdolności kierowania siłami przyrody.
W okresie średniowiecza ukształtował się feudalny typ monarchii, w którym stosunki pomiędzy władcą a poddanymi były ukształtowane na zasadzie drabiny feudalnej i całego systemu zależności. Pozycja monarchy w państwie feudalnym była bardzo silna.
Monarchia stanowa ograniczała uprawnienia panującego, bowiem dopuszczała do rządów w mniejszym lub większym stopniu stany społeczne. Największy wpływ na władzę miała szlachta i mieszczaństwo, chłopi nie mieli w tym względzie nic do powiedzenia. W Polsce ten typ monarchii ukształtował się w XIV wieku.
W XVII wieku w takich krajach jak Rosja czy Francja do głosu doszła monarchia absolutna. Rządzący absolutnie państwem władca był źródłem prawa a jego uprawnienia wynikały z woli Boga.
W monarchiach konstytucyjnych całość stosunków w państwie reguluje konstytucja. W monarchiach parlamentarnych głównym organem władzy jest parlament, władca zaś pełni już głównie funkcje reprezentacyjne. Parlament jest organem władzy ustawodawczej a powoływany przez niego rząd realizuje władzę wykonawczą, niezawisłe sądownictwo pozostaje w rękach sądów. Ustrój taki panuje obecnie w Belgii, Holandii a także w Wielkiej Brytanii.
