przybyszewszczyzna

termin pochodzący od nazwiska młodopolskiego twórcy S. Przybyszewskiego, którego artystyczny program i styl życia wywarły duży wpływ na epokę modernizmu. Przybyszewski głosił wyższość artysty nad społeczeństwem, domagał się dla niego specjalnych praw, postulował tworzenie sztuki uniwersalnej, wolnej od wszelkich zobowiązań. Skupił wokół siebie grupę cyganerii artystycznej i stał się jej duchowym przywódcą. "Przybyszewszczyzna" to nie tylko artystyczne teorie młodopolskiego artysty, ale "moda na Przybyszewskiego", który swym kontrowersyjnym trybem życia, pełnym ekscesów alkoholowych, rozlicznych związków z kobietami (m.in. burzliwe małżeństwo z D. Juel czy romans z żoną J. Kasprowicza, Jadwigą) bulwersował konserwatywne mieszczaństwo Krakowa. W swojej twórczości pisarz ogromną rolę przypisywał popędowi seksualnemu, przekształcając biblijne zdanie, twierdził, że "na początku była chuć". Postulował analizę "nagiej duszy", która możliwa jest tylko przez badanie sfery seksualnej człowieka i stanów patologicznych. Radykalne i odważne jak na ówczesne czasy poglądy Przybyszewskiego uczyniły z niego człowieka popularnego nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie. Moda na "przybyszewszczyznę" minęła wraz z końcem Młodej Polski.