bajronizm

zespół tendencji literackich, odnoszących się zwłaszcza do formy gatunkowej i kompozycji dzieła literackiego oraz bohatera i obrazu autora, zawartego w tekście, ukształtowany za sprawą twórczości i poczynań oraz biograficznej legendy reprezentanta angielskiego romantyzmu, poety G. G. Byrona. Życie Byrona, radykalizm jego poglądów, poparty udziałem w walce o wolność Grecji, stały się przedmiotem legendy, która wywarła wpływ na epokę i przyczyniła się do ukształtowania wzoru osobowego poety romantycznego jako jednostki o nieprzeciętnej indywidualności, nieszczęśliwej, skłóconej z otoczeniem, samotnie walczącej o prawa dla innych. Również bohaterowie jego utworów, np. Giaur - bohater powieści poetyckiej pod tym samym tytułem, to ludzie niezwykli, buntujący się przeciwko obowiązującym zasadom, wyobcowani, tajemniczy, wiecznie pielgrzymujący w poszukiwaniu prawdy o sobie i świecie. Sprzeciw wobec norm moralnych i społecznych sytuuje bohatera w niejednoznacznej często sytuacji etycznej, a nadmierna wrażliwość rodzi ból, cierpienie, poczucie bezsilności ludzkiej egzystencji.

Byron wprowadził do literatury nowe gatunki literackie jak: powieść poetycka, poemat satyryczno-polityczny, dramat filozoficzny, poemat dygresyjny, w których prezentował swojego bohatera. Stworzone przez Byrona formy gatunkowe odznaczały się zamierzonym powikłaniem kompozycyjnym, synkretyzmem rodzajowym, występowaniem motywów egzotycznych i historycznych, a przede wszystkim ironiczną, pełną dystansu postawę podmiotu lirycznego wobec świata przedstawionego. Przykłady bajronizmu można znaleźć w literaturze polskiej w twórczości A. Mickiewicza (Konrad Wallenrod, Gustaw-Konrad z Dziadów, Pielgrzym z Sonetów krymskich), J. Słowackiego (Lambro, Kordian).