w średniowiecznej Polsce uniwersałem nazywano publicznie ogłaszany list królewski (odezwę), który dotyczył jakichś ważnych wydarzeń. Od XV w. zaczęto tak określać królewskie akty prawne dotyczące spraw gospodarczych, wyznaniowych bądź wojskowych. Z czasem uniwersałem nazywano też pismo wzywające szlachtę na pospolite ruszenie bądź na sejm oraz odezwy hetmanów i wojewodów. Zdecydowanie najsłynniejszym był uniwersał połaniecki wydany przez T. Kościuszkę 7 V 1794 r. Znosił on poddaństwo osobiste chłopów (pod warunkiem spłacenia długów i podatków), ustanawiał "opiekę rządową" nad chłopami, zwłaszcza w razie konfliktu między wsią a dworem, zakazywał usuwania chłopów z zajmowanej przez nich ziemi, zmniejszał wymiar pańszczyzny (od 1/3 do 1/2), a chłopów, którzy brali udział w powstaniu zwalniał z niej całkowicie na czas walki. W ten sposób chciał Kościuszko zachęcić chłopów, by masowo poparli powstanie - powołał nawet ludzi, którzy kontrolowali szlachtę, czy wypełnia postanowienia uniwersału.
Nie znalazłeś tego, czego szukasz na Bryku?
Jest tutaj pełno osób, które moga Ci pomóc!
Zadaj pytanie i otrzymaj szybką odpowiedź.
