wydarzenia, jakie miały miejsce w Czechosłowacji w 1968 r. Spowodowane były trudną sytuacją polityczną i gospodarczą: rządzący od 1953 r. Antonin Novotny (współodpowiedzialny zresztą za zbrodnie stalinizmu w Czechosłowacji) tłumił wszelkie tendencje reformatorskie, ale trudności gospodarcze i konflikt wewnątrz Komunistycznej Partii Czechosłowacji (KPCz) zmusiły go do stopniowych ustępstw. W 1962 r. powołał komisję do zbadania procesów politycznych, zwolniono represjonowanych z więzień, a z partii usunięto skompromitowanych działaczy. Jednak w znacznej mierze grunt pod "praską wiosnę" przygotowała inteligencja oraz studenci: podjęto próby odkłamania historii, studia nad gospodarką, wydawano niezależną literaturę, coraz bardziej krytykowano Novotnego.
Aby uspokoić nastroje, Breżniew zgodził się, by I sekretarzem KPCz został uważany powszechnie za reformatora Aleksander Dubczek (5 I 1968 r.). Społeczeństwo Czechosłowacji wykazało wtedy dużą inicjatywę: powstawały kluby i organizacje polityczne zakładane przez obywateli, odbywały się masowe wiece, na których domagano się głębokich reform.
Pod presją partia 9 IV 1968 r. ogłosiła tzw. "program otwartych drzwi", w którym zapowiadano "budowę nowego wzoru społeczeństwa socjalistycznego, o charakterze gruntownie demokratycznym i odpowiadającym warunkom życia w Czechosłowacji". Dokument ten, choć umacniał pozycję KPCz, to przewidywał także gwarancje wolności słowa, zrzeszania się, praw jednostki, rehabilitację ofiar terroru stalinowskiego, wolności religijnej i konstytucyjne zagwarantowanie równości Słowaków. To jednak nie wystarczało. Zarówno społeczeństwo, jak i niektórzy członkowie partii domagali się wprowadzenia systemu wielopartyjnego, wolnych wyborów, zniesienia cenzury. We wrześniu 1968 r. partia miała zdecydować o ostatecznym programie reform. 27 VI 1968 r. w prasie ukazał się apel "2000 słów do robotników, rolników, urzędników, naukowców, artystów i wszystkich", którego autorzy stwierdzili, że w Czechosłowacji zaczyna się odradzać demokracja i należy wywierać mocny nacisk, by doszło do dalszych reform.
Sytuacja ta przeraziła Moskwę i członków Układu Warszawskiego, którzy w lipcu 1968 r. na spotkaniu w Warszawie uznali, że pozycja socjalizmu w Czechosłowacji jest zagrożona, a Dubczekowi zarzucono sprzyjanie kontrrewolucji. Do KC KPCz wysłano list, w którym domagano się "ofensywy przeciwko siłom prawicowym i anty socjalistycznym, mobilizacji wszystkich środków obrony stworzonych przez państwo socjalistyczne". Kiedy nie pomogły naciski na władze Czechosłowacji, 5 państw Układu Warszawskiego 20 VIII 1968 r. skierowało do Czechosłowacji wojska.
Głównych działaczy czechosłowackich uprowadzono do Moskwy, gdzie zmuszono ich do usunięcia ze stanowisk tych, którym Moskwa cofnęła kredyt zaufania. Dubczeka na razie pozostawiono przy władzy, ale w kwietniu 1969 r. zrezygnował z niej, a jego miejsce zajął Gustáv Husák, całkowicie oddany Breżniewowi. Przez pewien czas w Czechosłowacji trwały jeszcze demonstracje i strajki, ale zostały zdławione po kolejnym ultimatum Moskwy.
Nie znalazłeś tego, czego szukasz na Bryku?
Jest tutaj pełno osób, które moga Ci pomóc!
Zadaj pytanie i otrzymaj szybką odpowiedź.
