radziecki działacz komunistyczny, współpracownik Stalina. Już w 1917 r. był członkiem partii bolszewickiej, a w 1931 r. awansował na I sekretarza Komunistycznej Partii Gruzji. W 1921 r. rozpoczął pracę w Nadzwyczajnej Komisji do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem (Czeka), później przeniesiono go do GPU (policja polityczna). W latach 1938-45 pełnił funkcję ludowego komisarza spraw wewnętrznych (NKWD). W 1939 r. wszedł do KC partii, a w 1941 r. został wicepremierem, był też członkiem Biura Politycznego. Należał do najbliższych doradców i współpracowników Stalina. Jest odpowiedzialny za miliony zamordowanych w czasie czystek i terroru stalinowskiego; m.in. z jego inicjatywy w 1940 r. zamordowano ok. 15 tys. polskich oficerów. W marcu 1953 r. (po śmierci Stalina) wraz z Malenkowem i Mołotowem przejął rządy w państwie, jednak już w lipcu tego samego roku został zatrzymany na posiedzeniu Biura Politycznego (prawdopodobnie z inicjatywy Chruszczowa) i po fikcyjnym procesie (który odbył się kilka miesięcy po jego straceniu) skazany na karę śmierci.