Opis - definicja
Opis jest formą pisemną, która służy przekazywaniu informacji na temat swojego przedmiotu. Można opisywać ludzi, zwierzęta, miejsca, przedmioty, krajobrazy, uczucia, przeżycia itp. Ze względu na ilość przekazanych informacji możemy podzielić opisy na pobieżne i szczegółowe (dokładne).
Żeby dobrze coś (kogoś) opisać, trzeba umieć obserwować, zauważać szczegóły, dostrzegać różnice i podobieństwa. Opisy mogą stanowić samodzielną formę wypowiedzi lub być tylko składnikiem (elementem) innej formy wypracowania – głównie opowiadania, charakterystyki, sprawozdania.
Charakter opisu może być różny – typowo rzeczowy, naukowy lub artystyczny. Opis rzeczowy jest „zwykłym” opisem, naukowy wymaga specjalistycznej wiedzy i użycia fachowej terminologii z zakresu danej dziedziny naukowej, zaś artystyczny jest charakterystyczny dla literatury i służy nie tylko przekazaniu informacji, ale też zademonstrowaniu sprawności w posługiwaniu się językiem literackim. W szkole wymaga się najczęściej opisu rzeczowego.
ŻELAZNE ZASADY
W opisach zachowujemy:
- statyczność (brak ruchu, niezmienność położenia opisywanego obiektu),
- przestrzenność (umieszczenie obiektu w określonej przestrzeni),
- niezmienność w czasie.
- Zanim przystąpisz do pisania, przemyśl dokładnie, co masz opisać. Zwróć uwagę na szczegóły. Zbierz i zapisz przydatne słownictwo dotyczące przedmiotu opisu.
- Używaj wielu przymiotników, staraj się je różnicować.
- Pisz pełnymi zdaniami, staraj się, aby tekst przyjemnie się czytało.
- Nie nadużywaj czasowników „jest”, „ma”, „był” itp. Można je zastąpić wieloma innymi.
Rodzaje Opisów
| RODZAJ OPISU | NAJWAŻNIEJSZE ELEMENTY I WSKAZÓWKI |
|---|---|
| opis osoby |
|
| opis zwierzęcia |
|
| opis przedmiotu |
|
| opis przeżyć |
|
| opis sytuacji |
|
| opis miejsca |
|
| opis przyrody |
|
PRZYKŁADY OPISÓW
Opis krajobrazu
Jest takie miejsce, które chętnie odwiedzam w czasie wakacji...
Lubię wiele miejsc, w których spędzam wakacje. Jedno z nich jednak ma dla mnie szczególny urok. Jest to niewielka wieś w województwie kujawsko-pomorskim, ukryta wśród lasów ciągnących się na przestrzeni kilkunastu lub nawet więcej kilometrów. Położona na glebie piaszczystej, nigdy nie mogła pretendować do miana bogatej. Stąd do dziś jeszcze wiele domów ma wygląd przylepionych do ziemi chatek, bielonych na zewnątrz wapnem, o dachach pokrytych gontem. Z maleńkich, nisko umieszczonych okien wychylają się różowe i czerwone pelargonie ubrane w koronkowe białe firanki jak w welony.
Najpiękniej wieś wygląda wieczorem, gdy w małych okienkach zabłysną światła. Jeśli obserwować je z oddalonego nieco piaszczystego wzgórza pod jedną ze ścian lasu, wyglądają jak małe punkciki wskazujące zabłąkanym tu przypadkowo wędrowcom drogę. Pełne uroku są również małe ogródki kwiatowe przed domami. W każdym z nich przy furtce wysokie słoneczniki strzegą spokojnego snu mieszkańców małych domów.
Pól tu niewiele, bo ziemia nieurodzajna, wszędzie piachy i piachy. Za to zapach grzybów z pobliskich lasów czuje się również w środku wsi. Las jest tu dla ludzi nie tylko miejscem odpoczynku, ale głównie pracy, a także ogromną spiżarnią pełną w porze urodzaju jagód, malin i grzybów.
Będąc w tej wsi, zastanawiałam się, czy przypadkiem nie zatrzymał się w niej czas. Z prostotą tego obrazu kontrastują jednak sterczące tu i ówdzie anteny telewizyjne.
Ten uroczy zakątek chętnie odwiedzam w czasie każdych wakacji.
Opis zwierzęcia
Mój największy przyjaciel – Reks
Odkąd pamiętam, zawsze marzyłem o tym, aby mieć psa. Po nocach śniły mi się owczarki niemieckie, rottweilery, czasem bernardyny. Jednak rodzice mówili, że nie mamy warunków, by trzymać w domu tak dużego psa – a w sumie to żadnego psa, bo przecież pies to obowiązek, zaś my nie mamy na to czasu. Pogodziłem się z tym, że nie będę miał psa, ale marzenie o wielkim, pięknym, rasowym zwierzęciu pozostało. Aż pewnego dnia, gdy mama była na zakupach, przyplątał się do niej zagubiony na ulicy szczeniak. Mama zabrała go do domu, teoretycznie po to, by zawieźć do schroniska... Ale maluch spojrzał na nas wielkimi, mokrymi brązowymi oczami i już wiedzieliśmy, że zostaje z nami.
Reks ma obecnie półtora roku. Nie należy do dużych psów – nie sięga mi nawet do kolana. Nie jest rasowy – to zwykły kundel. Nie jest nawet ładny – ma wielką głowę, nieproporcjonalną w stosunku do reszty ciała, wydłużony tułów, bardzo długi ogon, krzywy, bo musiał być kiedyś złamany i nieprawidłowo się zrósł. Do tego Reksa porasta szorstka sierść we wszystkich możliwych kolorach: na łbie brązowa, na tułowiu wpadająca w szarość, na brzuchu biała, a na łapach czarna. Ogon ma też czarny, ale sama końcówka jest biała.
Jednak Reks jest bardzo inteligentny. Błyskawicznie się uczy wszystkich nowych poleceń. Umie już nie tylko siadać, podawać łapę i chodzić bez smyczy przy nodze, ale też aportować, pilnować przedmiotów, a nawet się turlać! Umie też kłaść się na podłodze i zakrywać oczy łapami, jeśli wie, że coś zbroił. Uwielbia bawić się gumową, piszczącą kaczuszką, czym doprowadza wszystkich do szału. Jest wiernym towarzyszem i zawsze wyczuwa, gdy jestem smutny albo z czegoś niezadowolony – przychodzi wtedy, siada koło mnie i kładzie mi pysk na kolanach, pociesznie wywracając oczami. Wiem, że kiedyś marzyłem o owczarku niemieckim, ale dziś nie zamieniłbym Reksa na żadnego psa na świecie!
Opis sytuacji
Na przerwie
Długi trzykrotny głos dzwonka. Duża przerwa. Tak informuje się o niej społeczność naszej szkoły. Budynek, przed chwilą jakby ospały, ożywia się natychmiast. Ze zgrzytem tu i ówdzie wysłużonych już zamków otwierają się drzwi klas, wybuchają salwy śmiechu, które mieszają się z podniesionymi głosami nauczycieli i tupotem setek nóg pędzących po schodach, by jak najszybciej znaleźć się na boisku.
Tu hałas nie jest mniejszy. W zabawach prym wiodą chłopcy. To oni dokuczają dziewczętom, oni grają w piłkę, oni włażą na płoty, oni – jak mówi pan od wuefu – „ćwiczą płuca”. Dziewczęta zachowują się różnie. Jedne spacerują, inne ze wzrokiem utkwionym w zeszyty powtarzają zadany do domu materiał, jeszcze inne skupione w grupkach opowiadają sobie o różnych „babskich sprawach” i co rusz wybuchają chichotem, niektóre próbują organizować zabawy dla pierwszaków.
W pewnym momencie z tej właśnie grupy, znajdującej się na końcu boiska, odrywa się niewielka postać i pędzi w kierunku szkoły. Rozpoznajemy ją. To Magda. Jej stopy prawie nie dotykają ziemi. Długie, czarne włosy rozwiewa wiatr. Magda wymachuje rękami i coś woła. Za chwilę dociera do nas wyraźnie: „Ratunku! Ewa!”.
Znamy ją, choruje na serce. Ktoś biegnie do kancelarii, kilka osób tam, skąd przybiegła Magda. Jest wśród nich nasz wychowawca. Są inni. Wszyscy spieszą z pomocą. Za chwilę głos dzwonka i sygnał nadjeżdżającej karetki zlewają się w jedno. Każą nam wejść do klas, nikt nie słucha. Do karetki na noszach niosą małą Ewę – ulubienicę nie tylko I c. Karetka odjeżdża na sygnale. Będziemy czekać na wiadomość ze szpitala.
OPIS POSTACI
Opis postaci to przede wszystkim prezentacja jej cech zewnętrznych. W opisie takim koncentrujesz się przede wszystkim na wyglądzie, ubiorze, zachowaniu postaci. Możesz wspomnieć także o cechach charakteru, pod warunkiem, że są one oczywiste, a nie stanowią wynik twoich hipotez. W opisie postaci nie zastanawiamy się nad jej motywacjami, przemyśleniami. Opisujemy ją taką, jaka się nam przedstawia.
Opis postaci może dotyczyć zarówno postaci realnej, jak i fikcyjnej. Możesz opisywać indywidualnych bohaterów lub też koncentrować się na bohaterach zbiorowych (np. opis wojska, opis chóru w dramacie starożytnym, opis mieszkańców wsi, jeśli stanowią oni przede wszystkim gromadę, a nie są wyróżnieni jako poszczególne jednostki).
Warto skupić się przede wszystkim na tym, aby opis był możliwie ciekawy, dynamiczny, odzwierciedlający daną postać. Opis zakłada, że poszczególne cechy postaci zostają połączone w spójny ciąg. Opis postaci to nie lista, wyliczenie katalogu cech zewnętrznych i wewnętrznych, ale narracja przedstawiająca konkretną postać lub grupę postaci. Warto więc zadbać o to, aby poszczególne elementy opisu możliwie logicznie się ze sobą łączyły, tworząc ciekawy wizerunek postaci pozwalający się nieco do niej zbliżyć i lepiej ją poznać.
Warto zadbać o skatalogowanie wszystkich informacji, ich odpowiednie uporządkowanie, a dopiero na końcu przedstawienie ich w ciekawej formie. W zależności od oczekiwań, charakteru wypowiedzi, opis może być bardzo szczegółowy i precyzyjny, może być także bardziej ogólny. Z reguły jest to rozwiązanie pośrednie między bardzo ogólnym wizerunkiem postaci a pieczołowitą i szczegółową jej rekonstrukcją. W przypadku bohatera literackiego wiele zależy od tego, jak dokładnie jest on sportretowany w tekście. Pamiętaj, że opis to nie interpretacja, więc przekazujesz tylko pewne informacje, a nie swoje domysły dotyczące postaci.
Jak napisać opis postaci?
- Zbierz najpierw wszystkie cechy postaci, postaraj się je logicznie ułożyć, a dopiero później napisz opis.
- Staraj się przechodzić od ogółu do szczegółu. Nie zaczynaj opisu od drobnostek, skup się na ogólnym rysunku postaci, a dopiero później informuj o szczegółach,
- Najpierw zwróć uwagę na cechy zewnętrzne, sylwetkę, twarz, oczy, włosy, ubranie. Następnie przejdź do cech charakteru – tutaj skoncentruj się jedynie na tym, co można wysnuć z zewnętrznej obserwacji.
- Nie snuj przypuszczeń, nie dodawaj swoich hipotez, skoncentruj się na tym, co o postaci wiadomo bez żadnych wątpliwości.
- Staraj się zachować spójny ciąg wypowiedzi. Łącz poszczególne elementy opisu ze sobą. Nie twórz katalogu cech, ale spróbuj sprawić, żeby ułożyły się one w spójny portret.
Przykład opisu postaci
Andrzej Kmicic to młody, postawny mężczyzna o zgrabnej i smukłej sylwetce. Jest wysoki, co jeszcze bardziej podkreśla jego smukłą sylwetkę. Nie jest jednak chudy, tylko dobrze zbudowany. Uwagę zwracają jego śmiejące się oczy. Atrakcyjny wygląd to jednak nie wszystko. Andrzej Kmicic dba o swój wygląd, zawsze jest dobrze i bogato ubrany. Kmicic podoba się wszystkim pannom także dzięki swojemu charakterowi – jest wesoły, skłonny do zabawy, dużo się śmieje. Niejednokrotnie pokazuje także swój zawadiacki temperament, wdając się z kolejne bójki i konflikty.
OPIS OBRAZU
Opis obrazu stanowi przede wszystkim możliwie dokładną, wierną rekonstrukcję obrazu malarskiego. Opis powinien więc skupiać się nie tylko na tym, co jest na danym obrazie, ale także, w jaki sposób zaprezentowane zostało całe dzieło.
Warto oczywiście rozpocząć od informacji kto, co i kiedy namalował. Te podstawowe dane pozwalają osobie zainteresowanej zidentyfikować obraz i w razie potrzeby porównać twój opis z oryginałem.
Na początku opisu warto także skupić się na informacjach dotyczących tematyki obrazu, ewentualnych historii z nim związanych. W końcu warto także podać miejsce wystawienia dzieła, jeśli jest ono znane. Jeśli dzieło zaginęło i znamy je na przykład tylko z rekonstrukcji, również warto o tym wspomnieć. Ostatnią z podstawowych informacji, które warto podać, jest z pewnością ta o technice, w której wykonano dzieło. Cenną informację stanowi wskazówka, że obraz jest malowany akwarelami, farbą olejną, jest rysunkiem albo stanowi kolaż.
Centralną część opisu dzieła powinna wypełnić rekonstrukcja przedstawienia. Opowiedz, co przedstawia obraz. Szczegółowy opis rozpocznij od punktu centralnego, pierwszego planu, a dopiero potem przejdź do opisu tego, co jest na drugim planie. Zwróć uwagę także na tło.
Jeśli na obrazie znajduję się ważne elementy, przedmioty, symbole – wskaż je i opowiedz na pytanie, co oznaczają lub jaką funkcję pełnią. W końcu opis zamknij rozważaniami na temat barw i nastroju obrazu.
Opis możesz uzupełnić swoimi refleksjami dotyczącymi przekazu, jaki płynie z obrazu, twoich odczuć, emocji towarzyszących percepcji.
Jak napisać opis obrazu?
- Podaj autora i tytuł dzieła.
- Wskaż, w jakiej technice wykonany został obraz. Jeśli to możliwe, przyporządkuj go do określonej szkoły malarskiej (np. kubiści, impresjoniści, surrealiści).
- Określ podstawowy temat dzieła.
- Opisz dzieło, kierując się zasadą: od ogółu do szczegółu. Skup się najpierw na centralnym punkcie obrazu, opisz pierwszy plan obrazu, dopiero później przejdź do tego, co widać na drugim planie. Na końcu dopiero zajmij się opisem drobnych szczegółów i tła.
- Nie zapomnij o symbolicznych elementach na obrazie i spróbuj je zinterpretować.
- Używaj języka malarskiego: na pierwszym planie, na drugim planie, w centralnym punkcie obrazu, z wykorzystaniem perspektywy centralnej, malarz przestawił, artysta uchwycił.
Przykładowy opis obrazu
„Guernica” Pabla Picassa to obraz powstały w 1937 roku. Hiszpański malarz sięgnął tutaj po technikę oleju na płótnie. Głównym tematem utworu jest zbombardowane miasto – Guernica. Obraz symbolizuje niezgodę artysty na wojnę i związane z nią tragedie niewinnych ludzi.
W centrum obrazu wzrok przyciąga jasna plama koloru, zdecydowanie odcinająca się od ciemnych barw całego obrazu. Na tym tle rozpoznać można postać, która klęczy. Można domyślać się, że to moment tuż po zrzuceniu bomby, a postać w centrum obrazu właśnie umiera, ale swoim wzrokiem obejmuje jeszcze tragedię wokół. W postawie postaci widać rezygnację i pogodzenie z losem. Obok, na prawo pojawia się jednak postać kobiety, która bezradnie unosi ręce do góry. Powyżej ukazuje się człowiek, który w ręce trzyma zapaloną świecę, co budzi wrażenie jakiejś irracjonalności. Po lewej stronie w końcu widać owalną lampę. Światło mogłoby tutaj symbolizować wiedzę, ale zostaje ono zupełnie przyćmione przez rozgrywającą się tragedię. W lewym dolnym rogu obrazu znajduje się konający mężczyzn. W prawej ręce trzyma jeszcze kawałek złamanego piecza. Nieco wyżej widać kobietę, która w ramionach trzyma martwe dziecko. Mimo że znajduje się ona na drugim planie, jest to postać najbardziej tragiczna na całym obrazie. Za nią stoi jeszcze byk, widać także rozszarpywanego konia. W tle dostrzec można kotłowaninę.
OPIS RZEŹBY
Opis rzeźby jest rekonstrukcję określonego dzieła, skupiać się więc powinien zarówno na temacie, który przedstawia rzeźba, jak i sposobie wykonania dzieła. W tym przypadku treść i forma są nierozłączne i opis nie powinien ograniczać się wyłącznie do jednego z nich. Warto tutaj zwrócić szczególną uwagę na kompozycję opisu.
Pierwsze informacje, jakie powinny się w opisie rzeźby pojawić, dotyczyć muszą przede wszystkim autora dzieła, jego tytułu, czasu powstania. Jeśli to możliwe, warto także od razu podać, w jaki kierunek rzeźbiarski wpisuje się konkretnego dzieło.
Dokładny opis powinien rozpocząć się od rozmiaru rzeźby, w tym tego, czy odzwierciedla realne wymiary przedstawianego elementu rzeczywistości. Warto także o także zaznaczyć, czy jest to rzeźba pełna, czy też może płaskorzeźba. Ostatnie z podstawowych informacji powinny dotyczyć typu rzeźby: portretowa, pomnikowa, sakralna, parkowa i stosunku do rzeczywistości (realna/abstrakcyjna). Na tym etapie opisujemy oczywiście także temat rzeźby i poszczególne jej elementy.
Ważnym elementem opisu rzeźby jest to, z czego jest ona wykonana i w jaki sposób. Jeśli chodzi o materiały, to mogą być one bardzo różne: od kamienia, przez metal, po gips, cement i tworzywa sztuczne. W przypadku technik wyróżniamy: kutą, rzeźbioną, odlewana, czasami lepioną. Warto także zwrócić uwagę, czy materiał jest do końca obrobiony, czy może świadomie niedokończone są poszczególne elementy rzeźby.
Po tych wszystkich informacjach jest miejsce na analizę kompozycji dzieła. Warto ustalić, czy jest ona otwarta, czy zwarta. Istotne jest, czy w rzeźbie mamy jedną postać, czy więcej, jaki jest układ poszczególnych elementów. Czy mamy do czynienia z realizmem przedstawiania, jak dalece zindywidualizowane są postaci w rzeźbie?
Na koniec podsumowujemy temat dzieła i jego funkcję – gloryfikacja, upamiętnienie, dekoracja.
Jak napisać opis rzeźby?
- Podaj wszystkie szczegóły historyczne – tytuł rzeźby, autora, czas powstania, technikę rzeźbiarską, styl.
- Jeśli znasz historie związane z dziełem, możesz skrótowo o nich wspomnieć.
- Podaj, gdzie można zobaczyć dzisiaj konkretną rzeźbę – jeśli nie można, bo uległa zniszczeniu, także to napisz.
- Najpierw skup się na technice rzeźby, materiale, głównym temacie przedstawienia.
- Dopiero po tych podstawowych informacjach możesz opisywać szczegóły rzeźby, zastanawiać się nad jej kompozycję i układem.
- Na koniec wróć do tematu dzieła i ustal, jaką pełni ono funkcję.
Przykładowy opis rzeźby
Pieta Michała Anioła to dzieło, które powstało w latach 1498-1500. Jest to jedno z najwybitniejszych dzieł epoki renesansu. Dzisiaj można je nadal podziwiać w Bazylice św. Piotra w Rzymie. Kiedy Michał Anioł wykonywał to dzieło, miał 23 lata.
Pieta ma kształt piramidalny. To przedstawienie wykute w marmurze, o wymiarach 174 × 195 cm. Rzeźba przedstawia dwie, realistycznie ukazane postaci. Są one zindywidualizowane. Maryja trzyma na kolanach ciało zmarłego Jezusa Chrystusa. Maryja jest ukazana jako piękna, młoda, ale bardzo cierpiąca kobieta. Sygnalizuje to zarówno jej postawa, głowa lekko przechylona do dołu, zamyślone spojrzenie i wyciągnięta do przodu lewa dłoń, która zdaje się sygnalizować absolutną bezradność. Ciało Jezusa natomiast jest ukazane jako absolutnie bezwładne, jego głowa zostaje oparta na ramieniu matki.
OPIS BUDOWLI
Opis budowli czy różnego rodzaju budynków, niezależnie od tego, czy mowa o obiektach sakralnych, świeckich, publicznych czy prywatnych, powinien zawierać na początku informację o tym, gdzie znajduje się obiekt, kiedy powstał, a także – jeśli jest to wiedza dostępna – kto był jego architektem, ewentualnie odpowiadał za aranżację wewnątrz.
Opis budynku po podaniu tych podstawowych informacji pozwalających na lokalizację obiektu, o którym mowa, powinien skupić się na charakterze budowli. Na początku warto więc zaznaczyć, czy mamy do czynienia z obiektem sakralnym (a jeśli tak do jakim – bazylika, katedra, wiejski kościół), publicznym (ratusz, pałac, muzeum), prywatnym (dom, dworek, pałac). Funkcja, jaką spełnia bądź spełniała budowla, ukierunkuje także dalszy opis i sprawi, że będzie on bardziej spójny.
Budowlę najpierw opisujemy z zewnątrz. Najpierw koncentrujemy się na jej rozmiarach, podkreślając jednocześnie, czy jest to budowla monumentalna, czy wręcz przeciwnie – bardzo skromna. Zwracamy uwagę na podstawową konstrukcję. Odnotowujemy formę elewacji, ewentualne elementy dekoracyjne. Przede wszystkim, jednak skupiamy się na podstawowych materiałach, z których obiekt został wybudowany. Wskazujemy także krótko na otoczenie budowli.
Następnie z opisem „wchodzimy” do środka budowli, opisujemy ją od wewnątrz. Nie skupiamy się jednak na wszystkich najdrobniejszych szczegółach, ale na konstrukcji, rozłożeniu poszczególnych pomieszczeń, podziałach zastosowanych w przestrzeń, elementach wykończeniowych.
Na koniec jeszcze raz wracamy do ogólnych informacji o budowli, jej funkcji, odnotowujemy, jak dalece zastosowane rozwiązania architektoniczne pozwalają osiągnąć cel tożsamy z założonym przeznaczeniem obiektu.
Jak napisać opis budowli?- Podawaj niezbędne szczegóły: miejsce, w którym stoi budowla, rok jej powstania, architekta, projektanta, autora wystroju wnętrz.
- Zwróć uwagę, jeśli budowla zmieniła swoje przeznaczenie – na przykład kiedyś była pałacem jakiegoś rodu, a teraz stanowi siedzibę muzeum lub jakiejś organizacji publicznej.
- Podaj podstawowy materiał budowlany – kamień, cegła, drewno.
- Budowlę zawsze opisuj najpierw od zewnątrz, a dopiero później od wewnątrz.
- Skoncentruj się na ogólnym planie budowli, jej konstrukcji, zastosowanych rozwiązania architektonicznych. Mniejszą uwagę skupiaj na szczegółach wyposażenia, natomiast możesz o nich wspomnieć, jeśli dopełniają obrazu całości.
- Używaj dokładnego, konkretnego języka. Wystrzegaj się metafor, opisuj budowlę możliwie neutralnie.
Katedra Notre Dame w Paryżu to jeden z najsłynniejszych przykładów kościołów gotyckich nie tylko we Francji, ale i całej Europie. Zbudowana z inicjatywy architekta Maurice’a de Sully w latach 1163-1330 z kamienia katedra jest symbolem europejskiego średniowiecza. Jej pożar w 2019 roku był dla wszystkich absolutnym szokiem.
Katedra Notre Dame jest monumentalna. Ma wymiary 130 x 48 m. Wysokość sklepienia w nawie głównej wynosi ponad 35 metrów, co wzmacnia jeszcze charakterystyczne dla tego typu budownictwa wrażenie strzelistości. Całość wieńczy iglica o wysokości 40 m. Fasada katedry zbudowana jest z dwóch 70-metrowych wież. Charakterystycznym elementem wykończeniowym są tutaj rozety i witraże. Absolutnym arcydziełem jest słynna rozeta północna. Wieże wieńczą dzwony wylane z brązu.
