Artykuły

Zwolnienia, usprawiedliwienia, wywiadówki... Co może pełnoletni uczeń?

Uczniowie szkół ponadpodstawowych, którzy w trakcie nauki osiągają pełnoletniość, często zastanawiają się, jakie mają prawa w szkole – czy mogą samodzielnie usprawiedliwiać swoje nieobecności, zwalniać się z lekcji, decydować o sobie, a nawet pozbawić rodziców możliwości wglądu do swoich ocen. Co może pełnoletni uczeń a czego nie? Sprawdziliśmy.

Jakie są prawa pełnoletniego ucznia w szkole? /Karol Makurat/REPORTER

Spis treści:

Prawa ucznia w szkole
Czy niepełnoletni uczeń może usprawiedliwić nieobecność?
Statut szkoły – jakie zapisy są zgodne z prawem?
Czy uczeń może zastrzec rodzicom dostęp do swoich ocen?

Prawa ucznia w szkole

O uczniach niepełnoletnich, czyli takich, którzy pozostają pod władzą rodzicielską, decydują rodzice lub opiekunowie. To oni mają więc prawo do składania oświadczeń z prośbą o usprawiedliwianie nieobecności swojego dziecka, zwalniania go z lekcji, wyrażania zgody na jego udział w zajęciach czy wycieczkach szkolnych oraz do brania udział w wywiadówkach.

Sprawa komplikuje się, gdy w ostatnich klasach szkół ponadpodstawowych uczeń staje się pełnoletni, a tym samym uzyskuje pełną zdolność do czynności prawnych. W wielu polskich szkołach nie przyjmuje się jednak od takich uczniów usprawiedliwień, zwolnień i zgód oraz wymaga się, by wciąż składali je ich rodzice. Jakie są zatem prawa ucznia w tej kwestii?

Przeczytaj również: Szukasz darmowych odpowiedzi do zadań podręczników? Poznaj nowy serwis edukacyjny!

Czy niepełnoletni uczeń może usprawiedliwić nieobecność?

Usprawiedliwianie nieobecności jest rolą nauczyciela, jednak pełnoletni uczeń ma prawo do składania oświadczeń z prośbą o ich usprawiedliwienie. Może również samodzielnie zwalniać się z lekcji i decydować o sobie w kwestii brania udziału w zajęciach dodatkowych, wycieczkach czy innych szkolnych wydarzeniach. Gwarantuje mu to zdolność do czynności prawnych, ale i zapis z ustawy Prawo Oświatowe (Art. 99 pkt 2), z którego wynika, że statut szkoły może jedynie określać obowiązki pełnoletniego ucznia w zakresie terminu i formy usprawiedliwiania nieobecności na zajęciach edukacyjnych.

Podobnie wyglądają prawa ucznia w szkole w kwestii zwolnień z lekcji czy wyrażania zgód na udział w zajęciach nieobowiązkowych (np. religii lub etyce) czy wycieczkach szkolnych – pełnoletni uczeń może samodzielnie o sobie decydować i nie można wymagać od niego okazywania oświadczeń lub zgód opiekunów, ponieważ po tym, jak skończył on 18 lat, nie mają oni już nad nim władzy rodzicielskiej.

Przeczytaj również: Pierwsza praca. To musisz wiedzieć, nim podpiszesz umowę

Statut szkoły – jakie zapisy są zgodne z prawem?

Statut szkoły nie może być sprzeczny z aktami prawnymi wyższego rzędu, a zatem m.in. z Konstytucją RP czy ustawami, jak chociażby Prawo oświatowe. Nie mogą więc znajdować się w nim zapisy zakazujące pełnoletnim uczniom składania oświadczeń o usprawiedliwianiu nieobecności, dokonywania zwolnień z lekcji lub decydowania o dotyczących ich sprawach albo wymagające do załatwienia jakiejkolwiek z tych spraw zgody rodzica.

W ustawie Prawo Oświatowe przeczytamy, że statut szkoły może określać obowiązki i prawa ucznia pełnoletniego w kwestii tego, w jakim terminie i formie może on złożyć oświadczenie o usprawiedliwieniu swojej nieobecności. Zgodne z prawem będą zatem zapisy, w których zostanie określony np. czas na usprawiedliwienie nieobecności (np. 2 tygodnie od powrotu do szkoły) lub forma tego usprawiedliwienia (np. ustna, pisemna, przez dziennik elektroniczny itp.).

Podobnie wygląda kwestia ze zwolnieniami czy wyrażaniem wszelakich zgód przez pełnoletniego ucznia – statut może określać zasady ich udzielania, ale nie pozbawiać uczniów prawa do samodzielnego decydowania o sobie.

Przeczytaj również: Certyfikat językowy – który wybrać i jak go zdobyć?

Czy uczeń może zastrzec rodzicom dostęp do swoich ocen?

By dowiedzieć się o postępach w nauce swoich niepełnoletnich dzieci, rodzice uczęszczają na wywiadówki, a w razie potrzeby rozmawiają z wychowawcami lub nauczycielami. Wiele osób u progu dorosłości zastanawia się zatem, czy po ukończeniu 18 lat, prawem ucznia w szkole jest zastrzeżenie rodzicom dostępu do swoich ocen i informacji o zachowaniu.

Zgodnie z prawem uczeń liceum, technikum i szkoły branżowej I stopnia – nawet pełnoletni – takiej możliwości nie ma, o czym mówi Ustawa o systemie oświaty (Art. 44e, pkt 2), w której przeczytamy, że „Oceny są jawne dla ucznia i jego rodziców”. Informacje o postępach w nauce nie muszą być natomiast ujawniane opiekunom uczniów pełnoletnich szkół dla dorosłych, branżowych II stopnia i policealnych (Art. 44u, pkt 2).