Księżyc składowiskiem różności. Co tam pozostało?

21 lipca 1969 roku Neil Armstrong, jako pierwszy człowiek, postawił stopę na Księżycu. Ten „mały krok dla człowieka, a wielki krok dla ludzkości” zapoczątkował odważną eksplorację Srebrnego Globu. Kolejne załogi lądowały na Księżycu, by badać naturalnego satelitę Ziemi. Okazuje się jednak, że człowiek nie pozostawił go w stanie nienaruszonym. Co można znaleźć na Księżycu? Poza sprzętem badawczym, na przykład nawilżane chusteczki.

Spis treści:

Misje na Księżyc z załogami
Co ludzie zostawili na Księżycu?
Rezerwaty na Księżycu - dlaczego są potrzebne?

Misje na Księżyc z załogami

Badania Księżyca obejmują loty księżycowe z załogami, ale i bez nich. Do lotów bez załóg zalicza się na przykład:

przeloty sond obok Księżyca i wchodzenie na orbitę Księżyca,
lądowanie kapsuł robiących zdjęcia,
lądowanie sond,
lądowanie z łazikiem.

Niezaprzeczalnie to jednak loty załogowe budzą najwięcej emocji i kontrowersji. Dotychczas odbyło się 6 udanych misji. Udanych, czyli zakończonych lądowaniem na Księżycu. Program, w ramach którego odbywały się loty, to legendarny już Apollo.

Udane misje załogowe to:

Apollo 11 (1969), czyli pierwsza misja załogowa z lądowaniem ludzi na powierzchni Księżyca. 20 lipca 1969 roku trzech astronautów wylądowało na południowej części Srebrnego Globu. Załogę tworzyli: dowódca misji Neil Armstrong, pilot modułu księżycowego Edwin ‘Buzz’ Aldrin i pilot modułu dowodzenia Michael Collins. Do historii przeszedł przede wszystkim Armstrong, który jako pierwszy człowiek przespacerował się po powierzchni Księżyca. Armstrong i Aldrin zebrali ponad 21 kilogramów skał, piasku i pyłu księżycowego. Materiały oddali do dyspozycji 106 naukowców w Stanach Zjednoczonych i 36 badaczy z innych krajów.
Apollo 12 (1969), czyli druga misja z lądowaniem ludzi na Księżycu. Dowodził nią Charles ‘Pete’ Conrad, a wraz z nim w skład załogi weszli Alan Bean i Richard Gordon. Wylądowali na Księżycu zaledwie cztery miesiące po misji Apollo 11.
Apollo 14 (1971), czyli zakończony lądowaniem na Księżycu lot załogi, w której był Alan B. Shepard, Stuart A. Rosa i Edgar D. Mitchell. Astronauci wylądowali na równinie Fra Mauro – miejscu, do którego nie udało się dotrzeć załodze Apollo 13.
Apollo 15 (1971) to udana misja załogi, w skład której weszli: David R. Scott, Alfred M. Worden i James B. Irwin. Załoga wylądowała w obszarze Księżycowych Apeninów i Szczeliny Hadleya na północnej części widocznej strony Księżyca. 
Apollo 16 (1972) – lot załogi, składającej się z dowódcy Johna Younga oraz pilotów Thomasa Mattingly  i Charlesa Duke’a.
Apollo 17 (1972) to udany (i pełen rekordów, takich jak najdłuższy spacer po Księżycu) lot Eugene’a Cernana, Ronalda Evansa i geologa Harrisona Schmitta.

W programie odbyła się również misja Apollo 13. Jednak ze względu na awarię, astronauci nie wylądowali na Księżycu.

Przeczytaj również: Jak Księżyc wpływa na człowieka?

Co ludzie zostawili na Księżycu?

Zdjęcia z wetkniętą w powierzchnię Księżyca flagą Stanów Zjednoczonych kojarzy pewnie większość osób. Okazuje się jednak, że nie tylko flaga i przyrządy badawcze zostały na Srebrnym Globie. Oto lista niektórych przedmiotów, które człowiek zostawił na Księżycu:

skafandry,
narzędzia do pobierania próbek,
pojemniki z odchodami,
nawilżane chusteczki (zastępowały astronautom prysznic),
opakowania po żywności.

Warto wiedzieć, że zostawienie tych przedmiotów nie wynikało z niechlujstwa astronautów, a miało wymiar całkowicie praktyczny. W miejsce wyrzuconych przedmiotów można było zapakować próbki gruntu księżycowego.

Poza tym, na Księżycu zostało kilka sentymentalnych pamiątek:

dwa okolicznościowe medale upamiętniające pierwszego w kosmosie Jurija Gagarina oraz Władimira Komarowa, który zginął w tragicznym wypadku przy lądowaniu statku Sojuz 1,
naszywkę misji Apollo 1, upamiętniającą astronautów, którzy zginęli w 1967 roku podczas pożaru w trakcie testu modułu dowodzenia,
rzeźbę „Poległy astronauta” wraz z plakietką z nazwiskami 14 astronautów z USA i ZSRR,
złotą gałązkę oliwną, upamiętniającą astronautę Cliftona C Williamsa,
zdjęcie rodziny Charlesa Duke’a z opisem na odwrocie: „Oto rodzina astronauty Charliego Duke'a z planety Ziemia, który wylądował na Księżycu 20 kwietnia 1972 roku”.

Rezerwaty na Księżycu - dlaczego są potrzebne?

Tworzenie rezerwatów na Księżycu to pomysł, który może dziwić. Takie miejsca kojarzą się bowiem z ochroną miejsc najbardziej eksplorowanych przez człowieka i podatnych na całkowite wyniszczenie.

No właśnie! Choć do tej pory udanych lotów załogowych na Księżyc nie było wiele, temat ten od kilku lat wraca. Poza Amerykanami i Rosjanami, coraz większe znaczenie w eksploracji naszego naturalnego satelity mają i będą mieli Chińczycy. Rozwój badań Księżyca może więc doprowadzić do tego, że pierwsze ślady pobytu na nim człowieka mogą zostać zniszczone. Stąd pomysł, aby utworzyć na Srebrnym Globie rezerwaty – miałyby chronić ślady pierwszych misji księżycowych, które stanowią przecież niezwykle ważne dziedzictwo podboju kosmosu.

Ile było misji księżycowych z załogami, a ile bez załóg? Co jedli astronauci i jak załatwiali swoje fizjologiczne potrzeby? Te informacje i jeszcze więcej będzie można niedługo znaleźć w internetowej bazie For all moonkind. Jej celem jest zgromadzenie w jednym miejscu wszystkich danych na temat eksploracji Księżyca przez człowieka, co da niezwykle ciekawy i poukładany obraz podbojów tej części kosmosu.

Przeczytaj również: Cztery księżyce Jowisza widoczne z Ziemi. Jak najlepiej je obserwować?

Oprac. Redakcja