Główną bohaterką powieści jest Mary Lennox, która przyszła na świat w Indiach. Jej ojciec był wysokim urzędnikiem administracji kolonialnej, a matka zajmowała się głównie życiem towarzyskim, uczestnicząc w balach i spotkaniach. Wychowywanie Mary pozostawiali hinduskie niańce. Pozbawiona rodzicielskiej opieki, Mary terroryzowała służbę, będąc dzieckiem chorowitym, niegrzecznym i niemiłym. Gdy miała dziesięć lat, jej rodzice zginęli podczas epidemii cholery. Opiekę nad nią przejął stryj Archibald Craven, bezdzietny wdowiec. Mary przeprowadziła się do Anglii, do posiadłości wuja położonej na wrzosowiskach. Jednak i tam wydaje się być pozostawiona sama sobie – wuj nie mieszka w domu, a gospodyni od razu oznajmia, że nie ma obowiązku zajmowania się nią, poza zaspokajaniem podstawowych potrzeb.Niepotrafiąca nawiązać właściwych kontaktów z otoczeniem, Mary początkowo w dalszym ciągu jest niemiła wobec służby wuja, lekceważąc ich i próbując wymusić na nich takie traktowanie, do którego przywykła w Indiach. Jej stosunek zaczyna się zmieniać pod wpływem prostodusznej, sympatycznej i współczującej młodej służącej Marty, która sama ma liczne rodzeństwo i potrafi zrozumieć potrzeby dziecka. Dużą rolę odgrywa także jej zainteresowanie przyrodą i aktywność na świeżym powietrzu w wielkim ogrodzie otaczającym pałac Cravena. Mary spotyka tam ogrodnika Bena Weatherstaffa, ponurego milczka, w którym czuje pokrewną duszę.Pałacowe tereny kryją tajemnicę – otoczony wysokim murem, zamknięty ogród. Mary przypadkowo odnajduje do niego klucz, obserwując przechodnia. Ten skryty przed ludźmi zakątek zaczyna uważać za swoje królestwo. Tajemnicę skrywa także wielki dom – dziewczynka słyszy w nocy czyjeś krzyki, a domownicy zbywają jej dociekania.Mary poznaje Dicka Sowerby’ego, młodszego brata Marty – prostolinijnego, sympatycznego chłopca, który opiekuje się porzuconymi i zranionymi dzikimi zwierzętami. Spokojny Dick, również zainteresowany przyrodą i posiadający dar oswajania zwierząt, staje się dla Mary wzorem do naśladowania. Prowadzi go do tajemniczego ogrodu i pokazuje, jak stara się pomóc budzącym się do życia roślinom.Pewnej nocy Mary znów słyszy krzyki. Tym razem nie daje za wygraną i odnajduje miejsce, z którego dochodzą wrzaski. Spotyka tam rozhisteryzowanego chłopca i daremnie starających się go uspokoić służących. Wyrwana ze snu, Mary pokazuje swoje możliwości. Jej reakcja – burzliwa kłótnia z chłopcem – przynosi lepszy efekt niż delikatność dorosłych. Colin Craven, syn jej wuja, nieruszający się z łóżka, wydelikowiony hipochondryk, jest przekonany, że rośnie mu garb. Stanowcze zapewnienie Mary, że nic takiego nie widzi, uspokaja go.Kuzyni zaprzyjaźniają się, a Mary, wykorzystując własne doświadczenia, przekonuje Colina, by również on skorzystał z dobroczynnej mocy natury. Dzieci we trójkę odprawiają w tajemniczym ogrodzie wymyślone przez siebie rytuały, mające pomóc Colinowi wyzdrowieć. Podczas jednego z takich seansów przyłapuje ich ogrodnik Ben, który przedostaje się przez mur po drabinie. Rozmowa z młodym paniczem powoduje, że i on przyłącza się do „spisku”. Okazuje się również, że tajemniczy ogród był ulubionym miejscem matki Colina i został zamknięty przez rozpaczającego po jej śmierci męża. Ben, mimo decyzji swego chlebodawcy, stara się dbać o porastające ogród różane krzewy.Podróżujący po Europie pan Craven, w jakiś mistyczny sposób, słyszy głos zmarłej żony Liljas, wzywający go do powrotu do domu, do ich ogrodu. Ulega mu i wraca w momencie, gdy jego chory, słaby syn, którego wcześniej unikał, by nie przeżyć jego przewidywanej śmierci tak jak śmierci żony, staje na nogi i idzie ku niemu. Siły natury, jej moc, udaje się uzdrowić bohaterów książki i przywrócić rodzinne więzi.

Plan wydarzeń „Tajemniczy ogród”

1. Narodziny i wczesne dzieciństwo Mary Lennox- Mary Lennox przychodzi na świat w Indiach.- Wychowywana przez hinduskie niańce, jest chorowita i niegrzeczna.- Jej rodzice są zaniedbywani, matka skupia się na życiu towarzyskim.2. Śmierć rodziców- Gdy Mary ma dziesięć lat, jej rodzice umierają podczas epidemii cholery.- Mary zostaje sierotą i trafia pod opiekę wuja Archibalda Cravena w Anglii.3. Przybycie do posiadłości wuja- Mary przeprowadza się do posiadłości na wrzosowiskach.- Wuj Archibald Craven nie mieszka w domu, a gospodyni nie chce się nią opiekować.4. Początkowe trudności i zmiana charakteru- Mary jest samotna i nie potrafi nawiązać kontaktów, jest niemiła wobec służby.- Zaczyna się zmieniać dzięki przyjaźni z Martą, młodą służącą.5. Odkrycie tajemniczego ogrodu- Mary interesuje się ogrodem otaczającym posiadłość.- Znajduje klucz do zamkniętego, wysokim murem ogrodu, odkrywając jego tajemnicę.6. Spotkanie z Bena Weatherstaffem- Mary poznaje ogrodnika Bena, ponurego milczka, z którym nawiązuje więź.7. Przyjaźń z Dickiem Sowerbym- Mary zaprzyjaźnia się z Dickiem, młodszym bratem Marty, który opiekuje się zwierzętami.- Dick wprowadza Mary do tajemniczego ogrodu i wspólnie pracują nad jego odnową.8. Odkrycie Colina Cravena- Mary dowiaduje się o Colinie, synu wuja, który jest chory i przekonany o swoim garbie.- Mary postanawia pomóc Colinowi, wierząc w moc natury.9. Wspólne działania w ogrodzie- Mary, Dick i Colin spędzają czas w ogrodzie, odprawiając rytuały mające na celu zdrowienie Colina.- Ben dołącza do nich, pomagając w pielęgnacji ogrodu.10. Odzyskanie ogrodu przez rodzinę- Pan Craven słyszy głos zmarłej żony Lilias, który wzywa go do powrotu do domu.- Wraca do posiadłości, gdzie Colin zdrowieje i zaczyna chodzić dzięki terapii ogrodu.11. Odbudowanie więzi rodzinnych- Pan Craven i Colin odnajdują radość i zdrowie dzięki mocy natury.- Rodzina zostaje ponownie zjednoczona, a tajemniczy ogród staje się symbolem odnowy i harmonii.

Podsumowanie

„Tajemniczy ogród” opowiada o przemianie Mary Lennox, która dzięki przyjaźni, naturze i odkrywaniu tajemnic ogrodu odzyskuje radość życia, jednocześnie pomagając innym członkom rodziny odnaleźć zdrowie i szczęście.