Ekologia (z gr. "oikos" = dom + "logos" = nauka) jest dziedziną biologii zajmującą się miejscem życia organizmów, tzn. ich środowiskiem życia. Bada wszelkie oddziaływania między organizmami a ich środowiskiem oraz oddziaływania między poszczególnymi organizmami. W obrębie ekologii wyróżnia się:
- Autekologię (z gr. "autos" = sam) badającą zależności pomiędzy organizmem i gatunkiem a środowiskiem naturalnym w znaczeniu fizyczno-chemicznym.
- Synekologię (z gr. "syn" = razem) badającą zależności pomiędzy organizmami i gatunkami w ich środowisku naturalnym.
Ekologia związana jest z szeregiem innych dziedzin naukowych, spośród których najważniejsze są: fizjologia, genetyka, etologia i ewolucjonizm.
Do podstawowych pojęć w ekologii należą:
Nisza ekologiczna - jest to przestrzeń zajmowana przez gatunek, w sensie warunków życia.
Siedlisko - jest to miejsce występowania danego gatunku.
Biocenoza - jest to zespół organizmów żywych żyjących w obrębie danego środowiska (biotopu).
Biotop - jest to środowisko życia organizmów (biocenozy).
Ekosystem - jest to zespół organizmów żyjących na danym obszarze, obejmujący biocenozę i biotop.
Populacja - jest to zespół osobników jednego gatunku, wzajemnie na siebie oddziałujących i zamieszkujących określoną przestrzeń w tym samym czasie. Do charakterystycznych cech populacji należą: liczebność, rozrodczość, śmiertelność i migracyjność.
Pomiędzy gatunkami występują oddziaływania:
Neutralizm - brak wpływu jednego gatunku na drugi.
Amensalizm - populacja jednego gatunku hamuje rozwój populacji drugiego gatunku bez ponoszenia strat i nie mając z tego żadnych korzyści.
Konkurencja - walka między gatunkami o zasoby będące w niedomiarze.
Drapieżnictwo - jeden gatunek przynosi szkodę (śmierć) drugiemu gatunkowi czerpiąc z tego korzyści.
Pasożytnictwo - czerpanie korzyści ze szkody drugiego gatunku, nie powodując bezpośrednio jego śmierci.
Komensalizm - czerpanie korzyści z drugiego gatunku bez powodowania szkody.
Protokooperacja - oba gatunki ponoszą korzyści, ale nie są od siebie uzależnione.
Mutualizm (symbioza obligatoryjna) - nieodzowna współzależność gatunków. Gatunki nie mogą żyć bez siebie.
