Galaktykami nazywamy olbrzymie systemy gwiazdowo-pyłowe które zawierają miliardy ciał niebieskich, zauważane na niebie w formie obiektów mgławicowych. Szacuje się, iż w zasięgu ogromnych teleskopów jest ponad miliard galaktyk. Najbliższymi z nich są niewielkie galaktyki zwane Wielkim oraz Małym Obłokiem Magellana (Obłoki Magellana odległe odpowiednio 163000 oraz 196000 lat świetlnych) i M 31 - Wielka Mgławica w Andromedzie (odległa 2,25 mln lat świetlnych), która jest ogromną galaktyką bardzo zbliżoną do naszej.
Występowanie innych galaktyk wykrył w 1924 E.P. Hubble, kiedy dostrzegł cefeidy w mgławicach M 31, M 33 i NGC 6822. Określił wtedy te mgławice jako odległe systemy gwiezdne podobne do naszej Galaktyki. Masy galaktyk zawierają są w przedziale od 106 do 1013 mas Słońca. Materia jaka tworzy galaktyki umieszczona jest przede wszystkim w ciałach niebieskich, choć podobno występują wyjątki tak jak np. NGC 4594, gdzie wydaje się, iż dominujący jest pył międzygwiezdny.
W uproszczeniu galaktyki posiadają kształty dysku okrążającego ogromne jądro, które może kryć czarną dziurę. Pewne galaktyki są silnymi źródłami radiowymi albo promieniowania ultrafioletowego oraz rentgenowskiego. Występuje wiele metod klasyfikacji galaktyk.
Bardzo prosty, zdefiniowany przez E.P. Hubble'a, podzielił on galaktyki w oparciu o własności morfologiczne. Rozróżnia się galaktyki eliptyczne (oznaczane jako rodzaj E z liczbą która należy do zakresu 0...7 definiującą stopień spłaszczenia obserwowanej elipsy), spiralne (które kształtem przypominają dysk z wyraźną spiralną strukturą, oznaczane jako rodzaj S, rozróżnia się podtypy a,b,c zależnie od stopnia zaznaczenia spiralnej struktury) i spiralne z poprzeczką (gdzie spiralna struktura pojawia się w pewnej odległości od środka, oznaczane są jako rodzaj SB, rozróżnia się takie same podtypy jak w przypadku galaktyk spiralnych) i nieregularne (oznaczone Ir). Galaktyki pośrednie pomiędzy spiralnymi a eliptycznymi nazywają się soczewkowatymi (oznaczane SO albo SBO). Własności morfologiczne 1% obserwowanych galaktyk nie mieszczą się w zadanej systematyce, takie galaktyki zwie się galaktykami pekularnymi.
Kolejny system klasyfikacji oparty jest na charakterystyce widma promieniowania elektromagnetycznego w całym zakresie energetycznym. Wyróżnia się tu galaktyki normalne albo osobliwe, dla tych ostatnich liczba energii która wypromieniuje nie może być wytłumaczona nukleosyntezą w ciałach niebieskich.
Do galaktyk osobliwych zalicza się galaktyki rodzaju cD (nadolbrzymie galaktyki które są silnymi radioźródłami), galaktyki zwarte (niewielkie galaktyki które posiadają świecący pył międzygwiezdny), galaktyki Haro (albo galaktyki niebieskie, niewielkie galaktyki z bardzo jasnym jądrem), galaktyki Markariana (o przewadze gwiazd młodych), galaktyki z gorącymi plamami (zbliżone wyglądem do galaktyki Markariana, różniące się szczegółami widma), galaktyki Seyferta (z aktywnymi, wybuchającymi jądrami), radiogalaktyki (cechujące się ogromnym promieniowaniem radiowym), galaktyki typu N (które wykazują własności pośrednie między radiogalaktykami a kwazarami) oraz kwazary.
Widma odległych galaktyk wykazują ogromne przesunięcie ku czerwieni, co tłumaczy się jako przejaw rozszerzania się Kosmosu (stała Hubble'a). Galaktyki skupiając się tworzą gromady galaktyk - budowy o rozmiarach rzędu paru milionów lat świetlnych. Później gromady galaktyk skupiają się i tworzą supergromady galaktyk. Rozmiary supergromad są rzędu kilkudziesięciu milionów lat świetlnych. Rozmieszczenie supergromad stanowi o wielkoskalowej budowie Kosmosu. Prawie 10000 bliskich galaktyk (razem z naszą Galaktyką oraz innymi z Lokalnej Grupy Galaktyk) tworzy Lokalną Supergromadę Galaktyk.
Komentarze (0)