Witaminy to stosunkowo proste związki organiczne, których źródłem są niektóre bakterie oraz rośliny. Witaminy wchodzą w skład enzymów oraz regulują wiele procesów fizjologicznych i biochemicznych. Pojęcie witaminy jest względne, a jako kryterium przyjmuje się brak zdolności organizmu do syntezy tego związku we własnych komórkach. To, co dla jednego organizmu jest witaminą nie musi być dla drugiego. Na przykład witamina C powstaje u wielu ssaków w organizmie, podczas gdy człowiek musi dostarczać ten związek z pożywieniem. Witaminy dzielimy na rozpuszczalne w wodzie i w tłuszczach (A, D, E, K). Niedobory witamin to tzw. hypowitaminozy (awitaminozy). Witaminy nie są trawione i jako substancje drobnocząsteczkowe są bezpośrednio wchłaniane przez kosmki jelitowe. Niektóre z witamin np. B, K mogą być syntetyzowane przez florę jelitową.

Nazwa witaminy

Znaczenie dla organizmu

Źródła

Objawy awitaminozy

A (Akseroftol)

Zapewnia prawidłowe funkcjonowanie naskórka, widzenie oraz wzrost

Wątroba, nerki, mleko, jajka, jako prowitamina w: marchewce, pomidorach

Łuszczenie się naskórka, wysychanie i rozmiękczanie rogówki, kurza ślepota

D (Kalcyferol)

Reguluje gospodarkę wapniowo-fosforową, kieruje metabolizmem tkanki kostnej, stymuluje wchłanianie wapnia

Masło, jajka, mleko; pod wpływem UV powstaje z ergosterolu (prowitamina)

Krzywica u dzieci, rozmiękczenie kości u dorosłych

E (Tokoferol)

Rola w utlenianiu biologicznym, wpływ na płodność, chroni przed poronieniem, wpływa na pracę mięśni

Warzywa, jajka, sałata, kiełki, oleje roślinne, pieczywo razowe

Zaburzenia płodności

K (Filochinon)

Odpowiada za krzepnięcie krwi, oddychanie wewnątrzkomórkowe

Kapusta, kalafior, wątroba, olej sojowy, produkowana w jelicie cienkim przez mikroflorę jelitową

Krwotoki, obniżenie krzepliwości krwi

B1 (Tiamina)

Wpływa na przemiany węglowodanów i tłuszczów, odpowiada za stan tkanki nerwowej

Mięso, jajka, drożdże, ryż, chleb razowy, nerki, ziemniaki. Ulega zniszczenie podczas gotowania w obecności sody.

Zapalenie nerwów (choroba beri-beri), przykurcz mięśni, nadwrażliwość skóry, obrzęki

B2 (Ryboflawina)

Składnik enzymów oddechowych, podnosi odporność i stymuluje wzrost

Drożdże, mleko, jajka, warzywa, wątroba, kiełki. Odporna na działanie wysokiej temperatury.

Pękanie kącików warg, zmiany w spojówce, rogówce i skórze

B6 (Pirydoksyna)

Bierze udział w procesach krwiotwórczych, wpływa na przyswajanie tłuszczów, odpowiada za przemiany aminokwasów

Drożdże, mleko, mięso, warzywa, wątroba

Zmiany w szpiku kostnym, zapalenia śluzówek jamy ustnej

B12 (Kobalamina)

Odpowiada za wytwarzanie erytrocytów w szpiku kostnym

Wątroba, mięso, jajka, mleko; syntetyzowana przez florę jelita grubego

Niedokrwistość złośliwa

PP (Niacyna)

Udział w procesach utleniania komórkowego

Podroby, ryby, drożdże, chude mięso, drób, syntetyzowana podobnie jak B12

Zaburzenia skórne, pelagra, zaburzenia nerwowe, psychiczne, pokarmowe

H (Biotyna)

Wpływa na stan skóry i włosów

Ziemniaki, marchewka, jaja, drożdże, mięso

Zmiany skórne, wypadanie włosów, zahamowanie wzrostu

Kwas pantotenowy

Przemiany węglowodanów, tłuszczów, składnik koenzymu A

Powszechny w pokarmach roślinnych i zwierzęcych

Zaburzenia żołądkowo-jelitowe, uszkodzenia nadnerczy

C (Kwas askorbinowy)

Czynnik osydo-redukcyjny, wpływa na syntezę hormonów kory nadnerczy, odpowiada za stan tkanki łącznej oraz za wchłanianie żelaza

Głóg, pomidory, cytrusy, truskawki, porzeczki, papryka, kiszonki, cebula

Krwawienia i owrzodzenia dziąseł (szkorbut), kruchość i pękanie naczynek krwionośnych, spadek odporności organizmu