Na oddychanie składają się dwa rodzaje procesów. Pierwszy z nich to wymiana gazowa, polegająca na dostarczaniu tlenu i wydaleniu dwutlenku węgla. Drugi etap to oddychanie komórkowe, stanowiące proces biologicznego utleniania, zachodzącego w komórkach i związane z wydzielaniem energii.
Typy oddychania:
- oddychanie tlenowe,
- oddychanie beztlenowe ( fermentacja mlekowa, alkoholowa, octanowa).
W wyniku oddychania tlenowego z jednego grama glukozy uzyskiwane jest ponad 16 kJ energii. W czasie oddychanie beztlenowego ilość uzyskiwanej energii jest bardzo mała, gdyż takiej samej ilości glukozy uzyskuje się zaledwie 1,17 kJ energii.
Kolejnymi odcinkami układu oddechowego są:
- jama nosowa ( tutaj powietrze ulega oczyszczeniu i nawilżeniu),
- krtań ( w narządzie tym znajdują się narządy głosotwórcze, tu leży także nagłośnia, spełniająca istotną rolę w czasie połykania pokarmu),
- tchawica ( jest to prosta rura, z chrzestnymi pierścieniami zabezpieczającymi przed zmniejszeniem światła przewodu),
- oskrzela ( powstają one z rozgałęzień tchawicy i prowadzą poprzez oskrzeliki do płuc),
- płuca ( u ssaków płuca zbudowane są z licznych pęcherzyków płucnych).
Wymiana gazowa możliwa jest dzięki zjawisku dyfuzji. Tlen wnika z powietrza do naczyń krwionośnych oplatających pęcherzyk płucny a dwutlenek węgla z naczyń dostaje się do pęcherzyków.
Tlen z krwinek wnika następnie do komórek, a dwutlenek węgla z tkanek dostaje się do krwi.
Cyrkulację w płucach zapewniają ruchy oddechowe i wydechowe. W czasie wdechu płuca wypełniają się świeżym powietrzem, przepona obniża się i kurczy ale klatka piersiowa się unosi. W momencie wydechu, powietrze wypychane jest na zewnątrz. Przepona powraca do pierwotnego stanu a klatka piersiowa obniża się.
Wśród zwierząt spotykamy różne narządy oddechowe. U gąbek, stułbi i innych prostych organizmów wymiana gazowa przebiega całą powierzchnią ciała. Ryby oddychają dzięki skrzelom. U płazów narządami oddechowymi są płuca oraz skóra. Gady, ptaki i ssaki oddychają głównie poprzez płuca.
