Nietzsche Friedrich Wilhelm (1844- 1900)

niemiecki filozof i krytyk kultury. Ukończył filologię klasyczną na uniwersytecie w Lipsku, a w latach 1869-79 wykładał ją na uniwersytecie w Bazylei, gdzie został profesorem. Przyjaźnił się z Richardem Wagnerem, a na jego twórczość duży wpływ wywarli: szwajcarski historyk kultury Jacob Burckhardt i Arthur Schopenhauer. Nietzsche był słabego zdrowia, wątły i chorowity, miał problemy z własną psychiką.

Swoją pierwszą pracę, Narodziny tragedii wydał w 1872 r.; opisał w niej różnice między teatrem apollińskim a dionizyjskim. W 1879 r. ze względów zdrowotnych zrezygnował z pracy na uczelni i zamieszkał we Włoszech, a następnie w Szwajcarii. W tym 10-letnim okresie powstały jego najsłynniejsze prace: Tako rzecze Zaratustra (1885 r.), Poza dobrem i złem (1886 r.), Z genealogii moralności (1887 r.), Zmierzch bożyszcz (1889 r.), Wola mocy (1901 r.). W 1889 r. zapadł na chorobę umysłową i aż do śmierci przebywał pod opieką matki i siostry.

Jako filozof postawił sobie za cel "przewartościowanie wartości", tzn. usunięcie tych, które dotąd były powszechnie uznawane i zastąpienie ich wartościami zupełnie przeciwnymi. Dlatego zupełnie odrzucał chrześcijaństwo twierdząc, że wyznaje ono niewolniczą moralność. Odrzucał też całą cywilizację i kulturę masową uważając, że krępuje prawdziwą wolność człowieka. Negował moralność, gdyż uważał, że ona nie istnieje, bo nie ma dobra ani zła - twierdził, że są to pojęcia subiektywne, których nie można formułować według zasad ogólnych. Głosił kult siły i uważał, że obowiązkiem słabszych jest służba silniejszym.

Twierdził, że prawdziwą cywilizację mogą stworzyć tylko "nadludzie" wyzwoleni od ucisku tłumu. "Nadludzie" to ludzie o silnej woli, kierujący się "moralnością panów", istoty wyzwolone od wszelkich zahamowań i zdolne do wszystkiego. Na bazie tej filozofii swoje poglądy rozwinęli niemieccy nacjonaliści, a w przyszłości stała się ideową podwaliną dla Adolfa Hitlera i jego zwolenników.