E. Orzeszkowa Nad Niemnem, bohaterka pierwszoplanowa; wraz z ojcem, Ignacym, mieszka w Korczynie, jest cioteczną siostrzenicą Benedykta, nie posiada majątku, pomaga Marcie w gospodarstwie
Wygląd: "Kobietę z kwiatami trudno byłoby nazwać od razu panną z wyższego towarzystwa albo też dziewczyną z niższych warstw wiejskiej ludności. Wyglądała trochę na jedno i na drugie. Wysoka, choć znacznie od towarzyszki swojej niższa, ubraną była w czarną wełnianą suknię, bardzo skromną, która jednak wybornie uwydatniając jej kształtną i silną, w ramionach szeroką, a w pasie cienką kibić zdradzała znajomość żurnalu mód i rękę biegłego krawca. W wyprostowaniu jej kibici i w delikatności cery czuć było także manierę i cieplarnię. Ale w zamian ruchy jej i gesty sprzeczały się z całością jej osoby trochą popędliwości i jakby przybranej rubaszności, nie miała ona przy tym na sobie ani kapelusza, ani rękawiczek. Głowę owiniętą czarnym jak heban warkoczem i twarz śniadą, z purpurowymi usty i wielkimi, szarymi oczami śmiało wystawiała na upalne gorąco słońca. Płócienny, tani parasolik opierała o ramię, a ręce jej dość duże i opalone zdradzały nader rzadkie używanie rękawiczek. Wszystko to uderzało tym więcej, że sposób, w jaki trzymała swą odkrytą głowę; ciemne brwi nad siwymi oczami ściągała, nadawał jej wyraz śmiałości i dumy"
Życiorys: Małżeństwo rodziców Justyny nie było szczęśliwe. Ojciec zdradzał matkę, opuścił dom. Matka zmarła i osierociła dziewczynkę. Została oddana do krewnych - Korczyńskich. Zajęła się nią pani Korczyńska z Osowiec - wdowa po bracie Benedykta. Justyna dorastała z jej synem, Zygmuntem. Młodych połączyło pierwsze uczucie, ale pani Andrzejowa nie chciała dopuścić myśli, że jej syn może się związać z ubogą szlachcianką. Wyjechała wraz z nim za granicę, a Justynę oddała do dworu w Korczynie. Tu dziewczyna mieszka wraz z ojcem
Zygmunt ożenił się za granicą, ale chętnie nawiązałby z Justyną romans. Pojawia się także narkoman i dekadent, Teofil Różyc, który chętnie zabawiłby się kosztem młodej i pięknej dziewczyny. Justyna źle się czuje w Korczynie, nie widzi własnego miejsca. Na szczęście zjawia się Jan Bohatyrowicz, z którym bohaterkę łączy trwałe i głębokie uczucie
Charakterystyka: Jest to postać ciekawa o tyle, że przeszła ewolucję: od naiwnego, szczerego, ale głupiutkiego podlotka - kiedy to przeżyła miłość do Zygmunta Korczyńskiego - do odważnej, niezależnej, odpowiedzialnej, pewnej siebie i rozsądnej kobiety. Niewątpliwym atutem Justyny jest poczucie własnej wartości, a jednocześnie świadomość miejsca w hierarchii domowników i gości Korczyna. Panna Orzelska wie, że dla modnych paniczów w stylu Zygmunta Korczyńskiego, czy Teofila Różyca może być jedynie maskotką, służyć rozrywce (i ma rację, każdy z nich proponuje, by została jego kochanką). Świadomie wybiera głębokie, szczere i prawdziwe uczucie Jana Bohatyrowicza. Jest dumna, pewna siebie i chce być niezależna. Wie, że nie da się tego osiągnąć inaczej, jak tylko pracując, nabywając wciąż nowe umiejętności. Dlatego oprócz gry na pianinie, Justyna uczy się pracy przy żniwach. Umie właściwie oceniać ludzi, dla niej naprawdę wszyscy są równi. Rozróżnia jedynie ludzi dobrych i złych, uczciwych i oszustów. Jest uczciwa, szczera i szlachetna. Darzy Benedykta i Martę szacunkiem i miłością. Justyna nie boi się pracy
Rola w utworze: To jedna z pierwszych polskich emancypantek w literaturze (czego dobitnym symbolem jest zdjęcie gorsetu w czasie pracy w polu). Orzelska ma trwały, ugruntowany system wartości. Jest uparta, konsekwentna, odważna, sama dokonuje wyboru drogi życiowej. Będzie szczęśliwą żoną i prawdziwą panią domu
