Romantyzm (Wstęp)

Nazwa: „Roman” od dawnych opowieści awanturniczo- przygodowych.

Czas trwania: 1822- 1863 r. w Polsce/ koniec VIII w. – połowa XIX w. w Europie

Ważne wydarzenia: 1830 r.- powstanie listopadowe

1863 r.- wybuch powstania styczniowego i koniec epoki

1822 r.- wydanie „Ballad i Romansów” Adama Mickiewicza

Polscy poeci: Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, Fredro

Europejscy poeci: Goethe, Scott, Byron, Hugo

Gatunki: dramat romantyczny i powieść fantastyczna

Tematyka utworów:  gotyckie historie, ludowe opowieści, romantyczna miłość, fantastyczne zjawiska, konspiracja, ojczyzna, walka narodowowyzwoleńcza, cierpienie narodu.

Style architektoniczne: Neogotyk- nawiązanie do budowli gotyckich. Strzelistość, lekkość, zdobienia.

                               Orientalizm- inspiracja budownictwem wschodu. M.in. Chin, Indii, krajów islamskich.

Ważne :

Spór romantyków z klasykami: romantyzm skupiał się na intuicji, uczuciach i duchowości. Klasycy atakowali romantyków zarzucając im irracjonalizm.

Poczucie tożsamości narodowej: Poruszano kwestie historyczne i wątki narodowowyzwoleńcze.

Sturm und Drang: pol.  Okres burzy i naporu. Czyli preromantyzm.

                Pojęcia:

  • Weltschmerz- dosłownie „ból świata”, „ból istnienia”.
  • Wieszcz- poeta natchniony, duchowy przywódca.
  • Gotycyzm- moda na średniowiecze.
  • Metafizyka- dziedzina wiedzy zajmująca się rozważaniami o kwestiach pozazmysłowych.
  • Irracjonalizm- a) postawa polegająca na kierowaniu się w życiu instynktem, intuicją. b) pogląd filozoficzny zakładający, że świat kryje tajemnice niedostępne racjonalnemu poznaniu.
  • Orientalizm- fascynacja kulturą wchodu.
  • Ludowość- nawiązywanie do literatury ludowej, czerpanie z niej motywów.
  • Szekspiryzm- inspiracja utworami Szekspira. Sięganie do kwestii natury ludzkiej, sfery ducha, fantastyki.
  • Historiozofia- filozofia dziejów. Odkrywanie sensu wydarzeń historycznych.
  • Synteza sztuki- łączenie w jednym utworze elementów zaczerpniętych z różnych dziedzin sztuki.
  • Mesjanizm- pogląd wykazujący niezwykłą rolę jednostki lub narodu. Misję w kwestii wolności narodów Europejskich.
  • Winkelriedyzm- idea zakładająca, że kraj miał się w heroiczny sposób poświęcić w walce o wolność wszystkich ludów.
  • Wallenrodyzm- postawa polegająca na uciekaniu się do nieetycznych metod (np. kłamstwa, podstępu, zdrady), aby osiągnąć szczytny cel.

Inne ważne rzeczy:

  • Natura romantyczna- niebezpieczna, tajemnicza, groźna, melancholijna.
  • Miłość romantyczna-
  • Od pierwszego wejrzenia
  • Nagła
  • Powinowactwo serc/ dusz
  • Płomienna/ silna
  • Następuje idealizacja obiektu miłości
  • Występuje przeszkoda w realizacji związku
  • Towarzyszy jej rozstanie i/lub cierpienie
  • Kończy się samobójstwem