Podręczniki szkolne od pokoleń stanowią podstawowe wyposażenie uczniów. Choć technologia rozwija się szybciej niż kiedykolwiek, szkoły zmieniają się i dysponują coraz większą ilością pomocy dydaktycznych, a niemal każdy uczeń ma dostęp do internetu we własnym domu, cały czas to podręczniki są najprostszym sposobem przyswajania wiedzy lub powtórek przed zajęciami. Warto jednak pamiętać, że podręcznik podręcznikowi nierówny – na rynku znajdziemy gorsze i lepsze rozwiązania. Po czym poznać dobry podręcznik? Oto kilka niezawodnych cech, które ułatwiają naukę zarówno najmłodszym uczniom szkół podstawowych, jak i dorosłym, którzy uczęszczają do szkół branżowych.

Dobre podręczniki szkolne – jak je rozpoznać?

W księgarniach internetowych znajdziemy dziesiątki podręczników różnych wydawnictw. Jak rozpoznawać te dobre i odrzucać słabsze wydania? Czym się kierować, gdy leżą przed nami dwa podręczniki, z których musimy wybrać jeden? Oto kilka cech dobrych podręczników:

1. Czytelność zamiast ściany tekstu

Mało kto czuje się zachęcony do nauki na widok ściany tekstu, bez wyróżnień najważniejszych treści, akapitów czy definicji ujętych w ramkę. Podzielony tekst – krótkie akapity, podkreślenia istotnych informacji czy inne graficzne wyróżniki – znacznie ułatwiają czytanie. Sprawiają, że utrzymujemy wysoki poziom koncentracji, a poczucie docierania do kolejnych małych „celów” (takich jak następny akapit czy następna definicja) pozwalają zachować motywację. Co więcej, w tak podzielonym tekście znacznie szybciej możemy odnaleźć potrzebne wiadomości, a wzrokowcy dodatkowo zapamiętują wygląd strony, co ułatwia im przypomnienie sobie potrzebnych informacji. Słowem: szukamy czytelnego podręcznika, z tekstem sprzyjającym nauce i zapamiętywaniu.

2. Struktura i klarowność dla usystematyzowania wiedzy

Ułożenie tematów w podręcznikach szkolnych jest kluczowe. Dzięki temu uczniowie poznają prostsze tematy przed trudnymi i na początku nauki zdobywają wiedzę, która jest niezbędna do zrozumienia zagadnień z dalszych części podręcznika. Tak ułożone tematy pozwalają uniknąć chaosu i trudności ze zrozumieniem, zapobiegają powstawaniu luk informacyjnych i oszczędzają czas ucznia i nauczyciela. Wartościowe są również powtórzenia na końcu każdego działu, które stanowią skrót najważniejszych informacji, bardzo przydatny do szybkiej powtórki.

3. Zadania i polecenia do powtórzenia materiału

Kilka pytań na końcu każdego tematu oraz zadania do rozwiązania (z odpowiedziami, które umożliwiają samodzielne sprawdzenie się) to cenny sposób na przetestowanie swoich umiejętności, sprawdzenie nowo nabytych wiadomości i wypróbowanie ich w praktyce, opowiadanie własnymi słowami. Jeśli w podręczniku znajdują się zadania tego typu, uczeń może powtórzyć wiadomości bez sięgania po dodatkowe źródła wiedzy lub na bieżąco testować swoje umiejętności. To cenne wsparcie podczas nauki – przejście z przyswajania wiedzy do aktywnego odpowiadania na pytania czy rozwiązywania zadań przełamuje rutynę oraz wymaga od ucznia dużej koncentracji na temacie.

4. Zdjęcia, wykresy i tabelki ułatwiające zapamiętywanie

Fotografie z podpisami, ilustracje, schematy, wykresy, tabelki i inne graficzne przedstawienia omawianych zagadnień to duża zaleta nie tylko dla wzrokowców, ale również dla wszystkich uczniów, którzy chcą dobrze zrozumieć dowolny temat. Schematy i ilustracje często ułatwiają zrozumienie sposobu działania lub procesu, tabelki ułatwiają szybkie sprawdzenie danych lub ich zapamiętanie, a zdjęcia wzbogacają treść i stanowią dobre osadzenie tematu w naszej codzienności – pokazują, że to, o czym się uczymy, nie jest czystą abstrakcją, tylko zjawiskiem, które występuje w świecie, w którym żyjemy. 

Podręczniki szkolne z bogatą szatą graficzną są bardzo wskazane – wiedzę można przekazywać nie tylko tekstem, ale również obrazem, który na dodatek trafia do współczesnych uczniów znacznie trafniej niż słowa!

5. Aktualna wiedza zgodna z podstawą programową

Przykłady z ostatnich lat pokazały nam, że zdarzają się podręczniki niezgodne z podstawą programową czy aktualną wiedzą. Warto wybierać sprawdzone wydawnictwa, które od lat są rekomendowane przez nauczycieli na różnych poziomach nauczania, np. Nowa Era, WSiP, Operon. Warto również wybierać jak najnowsze wydania danych podręczników – zwykle pojawiają się na rynku, aby zawarta w nich wiedza była aktualna i dopasowana do wymogów zmieniającej się podstawy programowej.

6. Materiały multimedialne

Podręczniki szkolne i ćwiczenia w formie e-booków, dodatkowe materiały (takie jak video, interaktywne treści edukacyjne i inne) to coraz popularniejsze rozwiązania. Dla wielu uczniów (zwłaszcza tych z młodszych klas) stanowią duży atut – uczniowie chętnie testują możliwości treści multimedialnych i dzięki temu wzbogacają swoją wiedzę. Starsi uczniowie z pewnością docenią podręczniki w formie e-booków, dostępne nawet z poziomu telefonu komórkowego. Dzięki temu mogą uczyć się w dowolnym miejscu i nie muszą zabierać ze sobą książek.

Dlaczego dobre podręczniki szkolne są tak ważne dla ucznia?

Wydawałoby się, że każdy podręcznik jest dobry i liczą się chęci do nauki. Tymczasem źle napisany podręcznik może skutecznie zniechęcić do nauki nawet najbardziej zmotywowanego ucznia. Może również utrudniać zrozumienie danego przedmiotu i wydłużać czas nauki (np. przez nieprzemyślany, chaotyczny układ tematów, trudny język, brak wyróżnienia ważniejszych treści). Skoro mamy do wyboru tak dużą liczbę podręczników szkolnych różnych wydawnictw, warto celować w te najlepsze – i uczyć się prościej oraz przyjemniej! W końcu podręczniki mają służyć uczniom i wspierać ich potencjał oraz możliwości – a nie zabierać cenny czas i stawać się powodem frustracji.