Pojęcie "kwestia społeczna" pierwszy raz pojawiło się w literaturze przedmiotu w 1840 roku, dzięki niemieckiemu przedstawicielowi przedmiotu - H. Heine.

Pojęciem tym objął on przede wszystkim negatywne elementy, takie jak niesprawiedliwość struktur, ale także i elementy pozytywne, które ukazywały na kryteria oceny ich. Zawarte były także podstawowe i główne zasady społeczne i strategie mające służyć do rozwiązywania tych zasad.

Generalnie należy powiedzieć, iż poszczególne epoki w dziejach ludzkości charakteryzują się własną specyficzną społeczną kwestią.

Jeśli chodzi o znaczenie samego pojęcia "kwestii społecznej", to można zdefiniować ją w następujący sposób: iż jest to zjawisko o zasięgu dużym, gdyż ma ono wymiar zarówno lokalny jak i globalny. Zjawisko to wywołuje pewien rodzaj dysfunkcji społecznej, czy burzy jakiś porządek i organizację życia człowieka, grupy a nawet tendencję wzrostową, nasilającą i budzi zainteresowanie wielu podmiotów.

Cechą charakterystyczną kwestii społecznej jest także to, iż bardzo wyraźnie zaznaczają się naciski ze strony społeczeństw w celu przeciwdziałania i zapobiegania występowaniu takiego zjawiska. I właśnie charakter takiej kwestii społecznej ma ubóstwo.

Można powiedzieć, iż podstawowym skutkiem rodzenia się i rozwoju ubóstwa to rozpad podstawowych więzi człowieka - więc więzi rodzinnych, a także jakieś zaburzenia na płaszczyźnie wykonywania społecznych ról - czyli zaburzenie i zachwianie w prawidłowym procesie funkcjonowania rodziny.

Ubóstwo jest bardzo groźnym zjawiskiem, gdyż pociąga za sobą wiele negatywnych zjawisk. Jest źródłem przestępczości, a także wielu zachowań, które nie są społecznie akceptowane, jak na przykład prostytucja osób nieletnich.

Ubóstwo bardzo szybko się rozprzestrzenia. Na świecie, a także i w Polsce pojawia się coraz większa liczba osób, która dotknięta jest tym problemem.

Ponadto, znacznie poszerza się sfera, płaszczyzna ludzi których problem ten dotyczy, na przykład wyróżnić można nową kategorię osób dotkniętych ubóstwem - a więc tzw. grupę wysokiego ryzyka.

W Polsce zjawisko ubóstwa występuje od zawsze, czyli od czasu istnienia klas wyzyskiwanych i klas wyzyskujących. Przez lata zmieniał się tylko wizerunek tego zjawiska oraz sposób rozumienia i traktowania go przez resztę społeczeństwa.

W okresie średniowiecza - ubodzy pochodzili z grup, które wykluczane były z różnych przyczyn z ogółu społeczeństwa. Z reguły głównym powodem takiego ich traktowania to przede wszystkim fizyczne, a także umysłowe niepełnosprawności.

Ci wykluczeni, pozostający poza marginesem społecznym - ubodzy mogli przeżyć dzięki silnemu wpływu religii chrześcijańskiej, bowiem duży wpływ miały także wyznaczone zasady miłosierdzia. Ponadto, ubodzy otrzymywali liczne wsparcie od wszelkich kościelnych organizacji czy zakonów. Wspierano ich także dobrowolnymi datkami oraz jałmużną.

Nadejście rewolucji przemysłowej spowodowało, iż nastąpiło bardzo duże przemieszczenie się wiejskiej ludności do miast, które zaczęły się rozwijać. Poszukiwali oni po prostu lepszych warunków życia. Jak się jednak szybko okazało warunki jakie tam zastali znacznie odbiegały od ich wyobrażeń oraz oczekiwań, natomiast powrót w wiejskie rodzinne strony, często okazywał się po prostu niemożliwy.

Spowodowało to, że powstała nowa grupa ludzi, którzy dotknięci zostali ubóstwem - byli to byli pracownicy, którzy w fabrykach w wyniku różnych wypadków, którym ulegli - stawali się niedołężnymi inwalidami, nie mogli więc pracować, a także fakt, że nie podlegali oni żadnym ubezpieczeniom spowodował, że stawali się po prostu nędzarzami.

Do czasów kryzysu gospodarczego, jaki miał miejsce w latach 30 - tych XX stulecia uważano, iż ubóstwo wynika przede wszystkim z osobistych i indywidualnych postępowań oraz zachowań ludzkich.

Nastały nowy ustrój nie zdołał jednak rozwiązać tego problemu. Problem ubóstwa nadal istniał i na dodatek znacznie pogłębiał się, choć ustrój socjalistyczny sprawnie zatajał występowanie większości problemów o charakterze społecznym, w tym także i ubóstwa. Przeobrażenia ustrojowe przyniosły wolność, ale spowodowały odrodzenie ubóstwa. Zwrot w stronę rynkowej gospodarki, załamanie się totalitaryzmu, a głównie reformy, które przeprowadzone były w sposób bardzo nierozsądny, nieprzemyślany i chaotyczny spowodowały, iż kraj, a także wszyscy obywatele znaleźli się w istotnie ciężkiej sytuacji.

Najbardziej trudną sytuację miały rodziny, początkowe te o charakterze wielopokoleniowym, potem zaś taka trudność objęła pozostałe typy rodzin. Przeobrażenia, które były związane przede wszystkim z olbrzymim kryzysem publicznych finansów, bardzo negatywnie odbiły się na płaszczyźnie społecznej. Do najbardziej negatywnych skutków można zaliczyć: znaczne zmniejszenie środków finansowych na edukację, ochronę zdrowia oraz kulturę. To wszystko spowodowało, ze jeszcze bardziej wzrosła liczba osób ubogich. Ponadto, te wszystkie wymienione poniżej czynniki były poniekąd takim motorem napędowym przeobrażeń na płaszczyźnie podziału dochodów wzrostu zróżnicowania społecznego, wzrostu zróżnicowania w sferze dóbr materialnych, czy też społecznych pozycji oraz znacznego poszerzania się niedostatku.

Obecnie ubóstwo traktowane jest jako jeden z podstawowych czynników należących do strukturalnych wad określonych społeczności.

Do przyczyn, które mogą to zjawisko wywoływać zalicza się przede wszystkim:

- zjawisko pełnego lub częściowego bezrobocia

- brak równowagi i adekwatności miedzy wysokością płac a wykonywaną pracą

- bardzo intensywne zmiany, jakie zachodzą w strukturze gospodarki nie pozwalające pracownikom do adaptacji się do powstających nowych zawodów

- brak doskonałości w zakresie systemu podziału narodowego dochodu

- źle funkcjonujący system szkolnictwa

- zjawisko niepełnosprawności

- źle funkcjonujący system ubezpieczeń

- zjawisko dyskryminacji na rynku pracy ( także rasowej dyskryminacji )

- zanikanie tradycyjnej rodziny

W przeciągu epok i lat wizerunek zjawiska - jakim jest ubóstwo ulegał bardzo częstym zmianom. Spowodowało to, ze w ciągu 30 lat uległo zmianie także samo rozumienie, definiowanie oraz mierzenie tego zjawiska.

Definicja w sensie stricte largo - ujmuje ubóstwo jako niezwykle złożone społeczne zjawisko, które rozbudowane jest przez czynniki społeczno-ekonomiczne, a przede wszystkim przez problem wysokiego bezrobocia, występowaniem wielodzietnych oraz niepełnych rodzin, a także bardzo wysokim wskaźnikiem tych rodzin, które żyją z niepełnosprawną osobą lub stale chorą i problem bezdomności.

Bardzo dużą przeszkodą w sformułowaniu odpowiedniej definicji, jaka osoba kwalifikuje się żeby uznać ją za osobę ubogą, jest bardzo duża zmienność tego kreślenia zarówno w czasie jaki i zróżnicowanie przestrzenne.

Pierwsze definicje ubóstwa traktowały to zjawisko jako niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb ludzi i życie ich na odpowiednim poziomie.

Opracowane przez Radę Ministrów Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej tzw. operacyjna definicja ma charakter biorąc pod uwagę wszystkie wyżej wymienione wyznaczniki. Jest ona zarazem podstawą pomiaru tego zjawiska we wszystkich krajach należących do Wspólnoty.

Ubóstwo określa się także jako biedę, niedostatek, a więc niedobór dostatecznych i odpowiednich środków o charakterze materialnym do podstawowego funkcjonowania.

Wraz z poszerzaniem zakresu tzw. potrzeb o charakterze podstawowym (aż do końca 60 - tych lat należało do tylko mieszkanie, odzież oraz żywność ) zaczęto przechodzić od koncepcji traktowania ubóstwa tylko jako niedostatek środków do ich zaspokojenia do koncepcji braku pewnych możliwości oraz ograniczenia dokonywania wyborów, które wynikały głównie ze społecznych oraz osobistych uwarunkowań, które konieczne były do prowadzenia życia o jakiejś wartości.

Można wyodrębnić dwa podstawowe pojmowanie zjawiska ubóstwa. Pierwsze rozumienie - absolutne - odnosi się ono do stanu niezaspokojenia oraz braku podstawowych życiowych potrzeb, które uznawane są za minimalne w określonym społeczeństwie oraz czasie.

Natomiast w rozumieniu względnym - ubóstwo traktowane jest -jako naruszenie zasady społecznej sprawiedliwości przez funkcjonowanie zbyt dużej rozbieżności miedzy poziomem życia danych grup żyjących w społeczeństwie.

Sprawę można rozpatrywać poprzez określenie przy zastosowaniu obiektywizmu, a wiec oceny poziomu i zakresu zaspokojenia podstawowych potrzeb badanych osób, dokonuje się niezależnie od osobistych ich wartościowań.

Badania takie przeprowadzają zazwyczaj eksperci.

Natomiast ubóstwo o charakterze subiektywnym charakteryzuje się tym, iż ocenę poziomu zaspokojenia podstawowych potrzeb dokonują jednostki, które są badane.

W latach 70 - tych ustalenie podstawowych kryteriów ubóstwa w rozumieniu klasycznym, a więc poprzez ocenę zakresu zaspokojenia podstawowych potrzeb tylko i wyłącznie przez pryzmat wydatków - dochodów przeszło swoja ewolucję i z czasem objęło już inne czynniki - te o charakterze poza dochodowym. Townsend uważał, że trzeba brać pod uwagę również takie aspekty jak edukacja, finansowe zasoby, mieszkaniowe warunki czy ogólnie zasobność.

Innymi czynnikami, które bierze się pod uwagę mierząc ubóstwo zalicza się:

- ustalenie tzw. linii ubóstwa, czyli poziomu progu ubóstwa, który oddzielały biednych od pozostałej części społeczeństwa

- zdecydowanie, czy do ubogich osób zalicza się także osoby, które na przykład chwilowo, ze względów sytuacyjnych, znalazły się w takiej strefie, czy tylko takie osoby u których to zjawisko jest o charakterze chronicznym.

Ze względu na podział na przyczyny, jakie zapoczątkowały zjawisko ubóstwa można wyróżnić trzy podstawowe kategorie:

1. Losowe - które spowodowane zostały przez zdarzenia niezależne od samej woli człowieka, na przykład różnymi wypadkami, chorobami lub klęskami żywiołowymi.

2. Subiektywne - które powstają na skutek takich czynników jak, zbyt mała Lu nawet całkowita niemożność poradzenia sobie, brak aktywności oraz zaradności ludzi, również zbyt małe kwalifikacje, niechęć do pracy, słabe wykształcenie, a także uzależnienie od takich form pomocy jak: pomoc społeczne, zasiłki. Wymienia się tu również społeczne patologie, jak alkoholizm czy narkomania.

3. Strukturalne - jest to kategoria bardzo młoda, bowiem wyodrębniona została bardzo niedawno. Powodem ubóstwa wedle tego ujęcia są zewnętrzne przyczyny gospodarcze. Chodzi tu przede wszystkim o wzrastające bezrobocie, bardzo niskie wynagrodzenie, wysokie ceny oraz znaczną polaryzację dochodów.

W ostatnich latach, tzn. na płaszczyźnie 20 - stu lat powstała w naszym kraju nowa grupa ludzi, których można zakwalifikować do biednych. Zjawisko to z reguły wcześniej obejmowało głównie osoby, które z różnych powodów nie podejmowały pracy, a więc rencistów lub emerytów o najniższym poziomie świadczeń, lub osoby niepełnosprawne albo przewlekle chore. Współcześnie do grupy ubóstwa, poza wymienionymi wyżej osobami oraz z oczywistych przyczyn, niektórych wielodzietnych lub niepełnych rodzin - dołączyły też te rodziny pracownicze, które posiadają najniższe dochody.

W dążeniu do wyodrębnienia przyczyn, powodujących powstawanie w społeczeństwach kwestii ubóstwa, wyodrębniono podstawowe trzy teorie:

1. Teoria tzw. skażonych charakterów, która wskazuje, iż ubóstwo jest wynikiem przede wszystkim indywidualnych ułomności, wad oraz defektów.

2. teoria wskazująca na to, iż to, ze dane społeczeństwo ubożeje jest poza kontrolą jednostek. Ubóstwo wynika przede wszystkim z nierównych szans i możliwości, na przykład dostępu do szkól lub miejsc pracy.

4. teoria tzw. Wielkiego Brata - podkreśla ona, że ubóstwo istniejące w danym społeczeństwie jest wynikiem złej polityki rządu, który niszczy bodźce, które mają umacniać niezależność ekonomiczną rodziny. Funkcjonuje zła polityka podatkowa - są bardzo wysokie progi podatkowe oraz zła społeczna polityka, która powoduje, iż ludzie przyzwyczajani są do życia z różnego rodzaju zasiłków.

Nieco odmienny podział jeśli chodzi o przyczyny powstawania ubóstwa wyróżnia trzy następujące kategorie czynników:

1. Zdrowotne - obejmują one długotrwałą chorobę, fizyczne albo umysłowe upośledzenie, alkoholizm, inwalidztwo lub narkomanię.

2. Rodzinne - sieroctwo, niepełność, wielodzietność rodzin, ale także niemożność poradzenia sobie w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, problemy, a nawet niemożność dostosowania się do warunków po opuszczeniu karnego zakładu, samotność.

3. Bezrobocie - najważniejszy i najistotniejszy czynnik, bo zawsze współwystępuje z ubóstwem - i to bezrobocie z prawem do zasiłku i bez tego prawa.

Podstawowymi wyznacznikami poziomu życia, form, skali, a także przyczyn, które powodują ubóstwo należą głównie działania, a także ogólny wizerunek rzeczywistości na płaszczyźnie makrospołecznej.

Zakres na którym stoją - minimalne płace, jakość oraz forma zdrowotnych ubezpieczeń, wysokość rent oraz emerytur, zdolność danego państwa oraz jego gospodarki do tworzenia nowych form zatrudnienie, a także utrzymania aktualnych miejsc pracy - to wszystko świadczy o funkcjonowaniu ubóstwa, im ten poziom jest wyższy, to sfera ubóstwa jest mniejsza.

Podstawowymi miernikami oraz wyznacznikami biedy jest - stopa - poziom ubóstwa, który jest procentem tej grupy społeczeństwa, która zmuszona jest do życia poniżej poziomu minimalnych dochodów, następnie głębokość biedy, a wiec położenie tych ubogich osób względem poziomu ubóstwa, oraz zasięg, a więc przestrzenne występowanie tego zjawiska.

Jeśli chodzi o nasz kraj to podstawą w określeniu linii oznaczającej ubóstwo jest minimum socjalne. Należy jednak podkreślić, iż pojęcie to badane było i opracowywane w 70 - tych latach.

Wyznacza ono kategorię, która mierzy głowienie: koszta utrzymania domowych gospodarstw przy uwzględnieniu podstawowych potrzeb bytowo - konsumpcyjnych.

Bardzo często stosowane jest tu pojęcie tzw. koszyka minimum socjalnego. Pojęcie to wyznacza przede wszystkim granice w wydatkach danego gospodarstwa domowego powyżej której uznaje się, iż jest godziwy poziom życia.

W koszyku tym znajdują się dobra, które mają na celu zaspokojenie następujących potrzeb:

- egzystencjonalnych - (zalicza się do nich żywność, mieszkanie, obuwie, odzież), higienę oraz ochronę życia.

- do wykonywania pracy - (czyli lokalny transport oraz łączność).

- kształcenia - (wychowanie dzieci czy oświata) oraz potrzeby utrzymania rodzinnych i towarzyskich więzi, a także potrzebę brania czynnego udziału w życiu kulturalnym.

Innym pojęciem, które także służy do pomiaru ubóstwa to tzw. minimum egzystencji. To z kolei jest dolne kryterium w którym granica wyznacza zakres i poziom w zaspokojeniu potrzeb, gdzie poniżej jeżeli występuje to ma miejsce zagrożenie życia, a także zagrożenie rozwoju człowieka - psychofizjologicznego.

Jeśli chodzi o wydatki, jakie obejmuje ten koszyk to znajdują się tu tylko wydatki, które pozwalają przeżyć. Nie bierze się pod uwagę innych potrzeb.

Należy również wspomnieć, iż funkcjonuje także pojęcie jak linia ubóstwa relatywnego, która oznacza odsetek osób które, żyją poniżej 50% ogółu poziomu - średnich - miesięcznych wydatków danego gospodarstwa domowego.

Można powiedzieć, ze ta definicja z jednej strony stanowi o względności pojęcia ubóstwa, zaś z drugiej strony ukazuje nierówności i traktuje ten wyznacznik jako główny świadczący o ubóstwie.

Ustawa o pomocy społecznej wyznacza tzw. ustawowe pojęcie granicy, które świadczy o ubóstwie. Jest to odpowiednia kwota.

Podkreślić trzeba, iż kwota ta jest umowna, choć w sytuacji tzw. waloryzacji - odnosi się ona zazwyczaj do ostatnio obowiązujących progowych wartości. Na dzień dzisiejszy dochodowo próg - wyznacza się na ok. 20 % przeciętnego wynagrodzenia.

Głównym powodem ubóstwa w Polsce jest zjawisko bezrobocia. Postaram się w tym miejscu pokrótce scharakteryzować zjawisko jakim jest zjawisko biedy. W swojej analizie będę się opierać przede wszystkim na wynikach przedstawionych przez Główny Urząd Statystyczny, które dotyczą wyników badań na temat ubóstwa przeprowadzone w 2002 roku.

Jak przedstawiają badania, wśród domowych gospodarstw w których przynajmniej jedna osoba była osoba bezrobotną to skrajna stopa ubóstwa wahała się w granicach około 23%, natomiast wśród rodzin gdzie bezrobotnych osób nie było to stopa skrajnego ubóstwa wynosiła zaledwie około 8 %. Najgorszy poziom osiągnęły te rodziny - aż 34%, w których podstawowym źródłem utrzymania były tzw. społeczne świadczenia. Ubożenie społeczeństw jest również efektem wykonywania pracy - niskopłatnej. Odczuwają to przede wszystkim osoby słabo lub prawie w ogóle niewykształcone, pracujące na stanowiskach robotniczych.

Należy podkreślić, iż wyniki Głównego Urzędu Statystycznego dowiodły, iż istnieje bardzo duża korelacja pomiędzy wykształceniem a pauperyzacją. W tych gospodarstwach domowych, gdzie głowa rodziny szczyciła się tylko średnim wykształceniem odsetek członków rodziny, którzy żyli poniżej minimum egzystencji stanowił około 5%, wykształcenie zawodowe zasadnicze 14%, podstawowe wykształcenie około 21%. Natomiast do grupy ryzyka nie zalicza się te rodziny, gdzie głowa rodziny szczyci się wyższym wykształceniem.

Ponadto, badania pokazały związek pomiędzy ubożeniem a liczbą dzieci w rodzinie. W rodzinach, które miały czwórkę i więcej potomstwa na utrzymaniu, poniżej linii minimum egzystencji funkcjonowało około 37% osób, z trójką dzieci około 17%, natomiast około 13 w tych rodzinach, gdzie byli samotni ojcowie lub matki, i mięli więcej niż jedno dziecko na utrzymaniu.

Ponieważ ważnym czynnikiem, który wpływa na pauperyzację jest wiek.

Mimo, iż zjawisko ubóstwa dotyka w Polsce młodych ludzi, to wyniki badań pokazują, iż dość ciężką sytuację ma znaczny odsetek osób starszych. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż w związku z ich podeszłym wiekiem i stanem zdrowia te osoby mają ograniczone możliwości głównie co do decydowania i podejmowania kroków, które miałyby na celu poprawę ich materialnej sytuacji. Bardzo często są to samotne osoby, co nie jest dla nich korzystne i nie poprawia finansowej sytuacji.

Co 13 osoba, która ukończyła 65 rok życia i poddana została badaniom żyła w skrajnej biedzie. Najczęściej w ubóstwie żyją osoby, które zamieszkują wsie, a także małe miasteczka, najbardziej zaś bieda dotyka mieszkańców żyjących w dużych aglomeracjach miejskich.

Wyniki badań z 2002 roku dowodzą, iż w miastach w skrajnym ubóstwie żyło około 7% osób, natomiast w aglomeracjach liczących co najmniej 500 - tyś. Obywateli wskaźnik ten wynosił około 2,5%, w ośrodkach miejskich do 20 tyś. Mieszkańców - około 11%.

Największy procent biednych - osób żyjących na wsi dotykał tych gospodarstw, które nie miały własnego gospodarstwa rolnego, a utrzymywały się przede wszystkim z nie tylko zarobkowych źródeł (ale innych aniżeli renty i emerytury).

W najgorszej sytuacji były Ci ludzie, którzy żyli w regionach o bardzo ciężkiej sytuacji na rynku pracy. Gdzie panował wysoki procent bezrobocia. Według danych do takich województw należały: województwo podkarpackie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie oraz lubelskie.

W latach 80 - tych stwierdzono w Polsce znaczne poszerzenie skali i rozmiaru ubóstwa społecznego. Zaczęły dołączać do grupy wysokiego ryzyka nowe kategorie ludzi.

W zapobieganiu i likwidacji skutków zjawiska ubóstwa bardzo dużą rolę pełni państwo. I chociaż nastąpiło znaczne przesunięcie na linii państwo opiekuńcze do państwa gospodarki o charakterze rynkowej to nadal odgrywa ono podstawową rolę w tej dziedzinie.

Transformacja, jaka dokonała się w Polsce spowodowała, ze odpowiedzialność za swój los, oraz los rodziny zależy od poszczególnych członków grupy lub społeczeństwa.

Bezrobocie, najczęściej powoduje, ze ludzie sięgają po niezarobkowe formy utrzymania.

Bardzo mało jest rozpowszechniony także zwyczaj podejmowania indywidualnych działań i kroków w celu zawodowej aktywizacji. Pośrednictwa pracy są natomiast zbyt słabo skuteczne i efektywne.

Pod koniec 90 -tych lat powstał szeroki system tzw. świadczeń ochrony socjalnej dla bezrobotnych. Jak się jednak okazało był on zawodny, nie stał się bowiem uniwersalny. Potencjalni świadczeniobiorcy nie byli traktowani jednolicie, niektórzy bezrobotni mięli na przykład dodatkowe świadczenia.

Można powiedzieć, iż w naszym kraju stosowanych jest sporo instrumentów tzw. aktywnej polityki rynku pracy. I choć większość z nich cieszy się dużym społecznym poparciem oraz ich skuteczność jest duża, to budżetowe ograniczenia powodują, ze skala środków, które kierowane są na ich finansowanie są systematycznie zmniejszane.

Aktywne przeciwdziałanie ubóstwu musi być podstawową strategią i częścią polityki gospodarczo-społecznej władz na wszystkich szczeblach, a wiec na szczeblu państwowym, samorządowym i władz lokalnych.

Podstawowym sposobem, który może przyczynić się do ograniczenia zjawiska ubóstwa jest dążenie do zmniejszania bezrobocia, poprzez tworzenie nowych miejsc zatrudnienia, następnie prowadzenie aktywizacji zawodowej ludzi biednych, a także aktywna polityka rynku pracy.

Należy w znacznej części i stopniu przebudować system pomocy biednym. Przede wszystkim popracować nad skutecznością oraz celowością tego systemu.

- odbiurokratyzowanie urzędów pracy

- przekazanie większej puli środków na te prawa - ale w aktywnej formie

- odsunąć na bok politykę, która ma na celu pojmowanie całego przyrostu dochodów przez bogatych

- praca oraz dochody z niej miały wyższość nad zasiłkami.

Przede wszystkim polityka mająca na celu walkę z ubóstwem musi objąć zwalczanie okoliczności, które sprzyjają pojawianiu się lub utrwalaniu zjawiska ubóstwa.

Państwo musi rozwijać różnorodne świadczenia, które powinny prowadzić do trwałej poprawy życia ludzi, s[społeczności.

Praca socjalna powinna przyczyniać się do łagodzenia zaś następstw biedy i ubóstwa.

BIBLIOGRAFIA

1. Daszyńska "Sytuacja bytowa rodzin. Tendencje zmian" w "Polityka Społeczna" Nr 4/2002.

2. Janusz K. Kowalski "Bezrobocie sprzyja biedzie" w "Gazeta Prawna" Nr.104 (960) czwartek 29 maja 2003r.

3. Lucyna Frąckiewicz "Polityka społeczna" "Śląsk" Sp. z o. o. Wydawnictwo Naukowe Katowice 1998r.

4. Mieczysław Kabaj "Bezrobocie i ubóstwo. Elementy programu przeciwdziałania" w "Człowiek-Rynek-Sprawiedliwość" Towarzystwo Wydawnicze i Literackie Warszawa 2001r.

5. Polityka społeczna globalna i lokalna" pod redakcją A. Kurzynowskiego Wydawnicza Oficyna Wydawnictwa Szkoły Głównej Handlowej Warszawa 1999r.

6. Polityka Społeczna" pod redakcją A. Rajkiewicza, J. Supińskiej, M. Księżopolskiego Interart Warszawa 1996r.

7. Stanisława Golinowska, Irena Topińska "Pomoc społeczna- zmiany i warunki skutecznego działania" Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych Warszawa 2002r.