I śmiech niekiedy może być nauką,
kiedy się z przywar, nie z osób natrząsa.
(Monachomachia)
Nie są to słowa żadnej z bajek, ale jak mało które ilustrują potęgę, jaką jest śmiech. W Bajkach jest on siłą groźną, ale nie wojuje z konkretnymi osobami. Śmieszne przedstawienie dotyczy ogólnie cech, przywar, sposobów zachowań i zdarzeń, które dzieją się także i dziś.
Bajki to bardzo proste i za razem treściwe utwory traktujące o powszednich sprawach ludzkich, które są obecne w życiu człowieka niezmiennie, niezależnie od epoki czy panującego stylu. Mówią także o najbardziej uniwersalnych aspektach życia, jakimi są dobro i zło. Warto przypomnieć sceny z niektórych bajek: w bajce pt. Malarze źle wiedzie się malarzowi, który ukazuje prawdę, natomiast drugi portrecista upiększający ludzkie twarze opływa w luksusy, jego obrazy cieszą się wielką popularnością. Filozof opowiada o człowieku drwiącym z Boga i wiary, wykrzykującym ateistyczne poglądy, który, gdy przychodzi na niego choroba, ucieka się jednak do modlitwy. A bohaterowie bajek Krasickiego to np. dewotka mówiąca pacierz i jednocześnie okładająca służącą, szczur przedstawiający ludzką pychę i zbytnią pewność siebie; i inni. Utwory mówią o takich sprawach, jak prawo siły rządzące w świecie (bajka Jagnię i wilcy), o głupocie ludzkiej, zarozumialstwie, hipokryzji religijnej. Czy są to sprawy charakterystyczne tylko dla czasów oświecenia, dla końca XVIII w.? Cóż… Nie. Ciągle wśród ludzi istnieje wiara fałszywa, przyjaźń interesowna, zazdrość, zło i bestialstwo. Jak zawsze - dlatego nie należy popadać w pesymizm. Również dlatego, że bajki zbudowane są zwykle na zasadzie kontrastu, więc znaleźć w nich można także dobro, wierność, przyjaźń, mądrość. Są przecież też tacy bohaterowie jak Mądry, stary czyżyk, malarz Piotr. Oni stanowią wzory poprawnego zachowania, przykłady do naśladowania, i co najważniejsze - wzory również aktualne. Wiadomo, należy także uważać, by nie przesadzić. To też może doprowadzić do klęski. Ale i przed tym przestrzegł Krasicki w bajkach (Groch przy drodze, Rolnik), pisząc:
Niech się miary trzymają i starzy, i młodzi,
I ostrożność zbyteczna częstokroć zaszkodzi.
(Groch przy drodze)
Nauka Ignacego Krasickiego jest nadal aktualna. Największa ich wartość tkwi w tym, że można połączyć przyjemne z pożytecznym - wiele się nauczyć i uśmiechnąć - bo przedstawione sytuacje są często śmieszne.
