Astronomia (z gr. "aster" = gwiazda + "nomos" = prawo) jest to nauka o Wszechświecie (Kosmosie). Zajmuje się badaniem ciał niebieskich, ich budowy, ruchów, pochodzenia i ewolucji oraz materii rozproszonej w przestrzeni kosmicznej.

Wszechświat, Kosmos (z gr. "kosmos" = porządek, świat) oznacza całość materialnego bytu, czyli wszystko co nas otacza. Składa się z galaktyk i materii międzygwiazdowej. Galaktyki z kolei tworzą układy gwiezdne, które budują ciała niebieskie, tzn. gwiazdy, planety, planetoidy, księżyce, komety i meteoryty. Uważa się, iż Wszechświat powstał w wyniku Wielkiego Wybuchu, który miał miejsce ok. 13,7 mld lat temu.

Galaktyka (z gr. "galaktikos" = mleczny) jest to zespół gwiazd i materii międzygwiazdowej zgromadzony w przestrzeni kosmicznej. Nasz Układ Słoneczny znajduje się w galaktyce o nazwie Droga Mleczna. Przypuszcza się, że we Wszechświecie znajduje się około miliarda galaktyk.

Układ Słoneczny jest to układ, który tworzy Słońce wraz ze wszystkimi planetami, księżycami i innymi ciałami niebieskimi, które wokół niego krążą. Przypuszcza się, iż powstał ok. 5 mld lat temu z chmury gazu zawierającej resztki materii wcześniej istniejących gwiazd. Z owego gazu powstało Słońce i, z pierwiastków cięższych, uformowały się planety, księżyce, planetoidy i komety. Układ Słoneczny znajduje się w odległości około 30 tys. lat świetlnych od centrum Galaktyki (Drogi Mlecznej) w jej ramieniu tzw. ramieniu Oriona.

Gwiazda jest to ciało niebieskie, będące skupiskiem gazów, świecące własnym światłem. Światło to powstaje w wyniku wysokiej temperatury, wytwarzanej przez reakcje termojądrowe zachodzące w gwieździe. Nie wiadomo ile jest gwiazd we Wszechświecie. W galaktyce Drogi Mlecznej naliczono ich ponad 120 mld. W Układzie Słonecznym gwiazdą jest Słońce. Najbliższą po nim nam gwiazdą jest Proxima Centauri. Gwiazdy widoczne na niebie łączy się w gwiazdozbiory (wyliczono ich 88).

Słońce jest gwiazdą Układu Słonecznego i zarazem jego centrum. Od niej zależy życie na Ziemi, gdyż stanowi źródło energii i ciepła naszego globu. Jego temperatura przy powierzchni wynosi ok. 6000ºC i rośnie ku wnętrzu gwiazdy do kilkunastu milionów stopni. W Słońcu zachodzą reakcje termojądrowe przemiany wodoru w hel, podczas których wyzwala się energia promienista. Masa Słońca stanowi około 99,9% masy całego Układu Słonecznego. Dzięki oddziaływaniu grawitacyjnemu wokół niego krążą planety wraz z obiegającymi je księżycami, a także planetoidy, komety i materia międzyplanetarna. Słońce należy do mniejszych gwiazd małych. Jego średnica wynosi 1 392 000 km.

Planeta (z gr. "planetes (aster)" = wędrująca (gwiazda)) jest to ciało niebieskie świecące światłem odbitym. Krąży wokół gwiazdy po drodze, tzw. orbicie, kołowej lub eliptycznej i obraca się wokół własnej osi. Planety mają średnicę ponad 1000 km, górnej granicy ich wielkości nie ma. W Układzie Słonecznym jest 9 planet: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton. Wokół większości z nich krążą księżyce. Planety różnią się budową, wielkością i prędkością ruchów. Dzieli się je na wewnętrzne i zewnętrzne. Merkury, Wenus, Ziemia i Mars tworzą grupę planet wewnętrznych, małych o podobnej budowie i gęstości - są stałe, mają stosunkowo dużą gęstość i otoczone są atmosferą. Prędkość obrotu tych planet wokół własnej osi jest niewielka, posiadają ponadto nieliczne satelity. Jowisz, Saturn, Uran i Neptun należą do grupy planet zewnętrznych, olbrzymich. Posiadają atmosfery, które uniemożliwiają poznanie ich budowy wewnętrznej. Najprawdopodobniej są to planety gazowe, o małej gęstości. Prędkości ich obrotów wokół własnej osi są większe niż planet wewnętrznych, posiadają także wiele satelitów. Od planet wewnętrznych oddziela je pierścień planetoid. Ostatnia planeta Układu Słonecznego - Pluton - jest bardzo mała i najsłabiej poznana.

Księżyc jest ciałem niebieskim krążącym wokół planety, jest jej naturalnym satelitą. Księżyc Ziemi oddalony jest od niej od 356 do 407 tys. km. Wykonuje obrót wokół własnej osi, który trwa 27 dni 7 godzin i 43 minuty i jest równy jego obrotowi wokół Ziemi, co sprawia, iż widać z niej zawsze tą samą stronę Księżyca. Na odstawie zmian oświetlenia Księżyca przez Słońce wyznacza się tzw. fazy Księżyca. Fazy te powtarzają się co 29 dni i 12,75 godzin, a okres ten nazywa się miesiącem synodycznym (księżycowym). Początek takiego miesiąca wyznacza nów, czyli okres, w którym Księżyca nie widać z powierzchni Ziemi, gdyż nie jest oświetlony. Następnie Księżyc wchodzi w pierwszą kwadrę, czyli zaczyna być coraz bardziej widoczny. Pierwsza kwadra trwa do momentu kiedy jego strona widzialna z Ziemi zostaje oświetlona całkowicie, wówczas ma miejsce pełnia. Kiedy oświetlenie Księżyca zaczyna się zmniejszać następuje ostatnia kwadra.

Planetoida jest to drobne ciało niebieskie podobne do planety, lecz o średnicy poniżej 1000 km. W Układzie Słonecznym znajduje się pasmo planetoid krążących wokół Słońca między Marsem a Jowiszem.

Kometa jest to niewielkie ciało niebieskie poruszające się wokół Słońca po bardzo wydłużonej orbicie. Składa się z głowy i warkocza. Głowa zbudowana jest z materii w stanie stałym, natomiast warkocz z gazów. Warkocz powstaje w wyniku wydzielania gazów z komety pod wpływem promieniowania słonecznego, stąd im bliżej Słońca tym warkocz jest dłuższy.

Meteoryt (meteor) jest to materia pochodząca z przestrzeni kosmicznej spadająca na powierzchnię planet i innych ciał niebieskich.

Odległości we Wszechświecie oblicza się na podstawie czasu przemieszczania się promieni świetlnych pędzących z prędkością ok. 300 tys. km/s, stąd jej miarą są tzw. godziny i lata świetlne.

Astronomia należy do najstarszych nauk na świecie. Pierwszą teorię na temat Kosmosu sformułował Arystoteles, który uważał, iż Słońce, Księżyc i widoczne na widnokręgu gwiazdy poruszają się wokół Ziemi, która w związku z tym stanowi środek Wszechświata. Tezę tę rozwinął Ptolomeusz w II w, który opracował tzw. teorię geocentryczną. Twierdził on, że Ziemia znajduje się w środku Wszechświata i jest otoczona ośmioma sferami niebieskimi, na których unoszą się Słońce, Księżyc, gwiazdy i pięć znanych wówczas planet, czyli Merkury, Wenus, Mars, Jowisz i Saturn. Geocentryczny model Wszechświata obowiązywał do XVI, czyli do czasów Mikołaja Kopernika. Kopernik jest twórcą teorii heliocentrycznej. Według niej w środku Wszechświata znajduje się nieruchome Słońce, a Ziemia wraz z pozostałymi planetami poruszają się wokół niego po orbitach kołowych. Swoją teorię udokumentował w dziele pt. "O obrotach ciał niebieskich", które wydano w 1543 r. Teoria ta została jednak uznana dopiero w XVII w. Przyczyniły się do tego badania Galileusza, który zaobserwował ruchy księżyców wokół Jowisza, Johannesa Keplera, który poprawił teorię Kopernika stwierdzając, iż planety poruszają się po orbitach eliptycznych oraz Izaaka Newtona, który sformułował prawo powszechnej grawitacji.

Istnieje wiele teorii dotyczących powstania i ewolucji Wszechświata. Są to tzw. hipotezy kosmogoniczne. Współcześnie za najbardziej prawdopodobną uznaje się teorię Wielkiego Wybuchu.