Instalacja elektryczna w naszych domach czy miejscach pracy powinna być tak zaprojektowana i wykonana, aby korzystanie z niej było w pełni bezpieczne. Dlatego ważne jest, aby instalacjami elektrycznym zajmowali się ludzie posiadający odpowiednia wiedzę i kwalifikacje.
Przez instalację elektryczną rozumie się ogół elementów, za pomocą których dochodzi do przesyłu energii elektrycznej. Zatem w skład instalacji wchodzą przewody, łączniki, gniazdka wtykowe oraz zawory.
Domowe instalacje elektryczne maja coraz bardziej skomplikowana budowę i rośnie ilość przyłączanych do nich urządzeń.
Warto zastanowić się na tym jaką drogę przebywa prąd zanim znajdzie się w gniazdku elektrycznym naszego domu. I tak wiadomo, że do domowych instalacji elektrycznych prąd przesyłany jest z elektrowni. Po drodze przepływa przez kila charakterystycznych odcinków, które rozmieszczone są na przestrzeni : linia energetyczna - odbiornik.
Najpierw od sieci elektrycznej prąd płynie przez tzw. przyłącze. Może być ono prowadzone drogą powietrzną albo drogą podziemną. Przyłącze kontaktuje się ze złączem, w którym znajdują się główne bezpieczniki. Następnie zaraz za tym elementem znajduje się licznik energii elektrycznej, dzięki któremu znana jest ilość zużytej energii. Do wszystkich tych wymienionych urządzeń zwykły użytkownik energii elektrycznej nie ma dostępu, posiadają one specjalne plomby.
Złącze zazwyczaj instalowane jest na zewnątrz budynku, bądź na ścianie domu bądź przy ogrodzeniu , w specjalnie przygotowanej skrzynce.
W obrębie naszego domu prąd rozdzielany jest ze specjalnego urządzenia zwanego rozdzielnicą główną. Z tej rozdzielnicy wychodzą przewody, którymi płynie prąd do określonych urządzeń lub zespołów urządzeń. Każda taka grupa przewodów zwana jest obwodem. Dzięki rozdzielnicy każdy obwód może być oddzielnie wyłączony w razie jakiejś awarii.
Wg obowiązujących przepisów na każdy obwód nie może przypadać więcej niż dziesięć gniazdek lub dwadzieścia elementów świetlnych. Zaleca się również , aby odbiorniki o dużej mocy miały własne obwody zasilające. Dzięki takim obwodom obciążenie rozkłada się równomiernie i dochodzi do zminimalizowania ryzyka przeciążenia.
Nie każdy z nas jest świadomy tego, że elektryczność zdominowała nasze życie. Dzięki niej możliwe jest działanie nie tylko oświetlenia , ale także wiele urządzeń z naszego otoczenia, chociażby lodówki czy odkurzacza. Charakterystyczne jest wykorzystywanie energii elektrycznej do zasilania coraz mniejszych urządzeń jak np. golarka. O tym jak bardzo jesteśmy uzależnieni od energii elektrycznej przekonujemy się gdy chociażby na chwilę zostanie przerwany dopływ prądu do naszych mieszkań. Czasami okazuje się wtedy, ze nawet najprostsza czynność jest niemożliwa do wykonania, a brak oświetlenia elektrycznego zakłóca bieg naszych codziennych czynności.
Czasem przerwy w dopływie energii spowodowane są uszkodzeniem już instalacji elektrycznej w mieszkaniu, a czasem jest to wina awarii na trasie przesyłu prądu między elektrownią a naszym domem. Może to być spowodowane np. zerwaniem linii przesyłowej wskutek silnego wiatru.
Należy zdawać sobie sprawę, ze prąd elektryczny mimo swojej użyteczności jest zjawiskiem bardzo niebezpiecznym i, że czasem jeden nierozważny ruch może doprowadzić do tragedii.
Przede wszystkim należy pamiętać, ze w razie jakiejkolwiek awarii urządzenia zasilanego energią elektryczną przed kontaktem z takim przedmiotem należy go najpierw wyłączyć ze źródła zasilania. W przeciwnym razie może dojść do porażenia prądem.
Również nie jest wskazana manipulacja przy gniazdach wtykowych czy rozmaitych połączeniach przez osoby, które nie mają do tego odpowiednich kwalifikacji.
W celu ochrony człowieka przed skutkami porażenia prądem elektrycznym stosuje się następujące środki:
* środki nietechniczne polegające generalnie na uświadamianiu ludziom zagrożenia płynącego ze strony prądu elektrycznego oraz egzekwowanie przestrzeganie ustalonych reguł bezpieczeństwa.
* środki techniczne.
Ponieważ każde urządzenie zasilane energią elektryczną stanowi potencjalne zagrożenie dlatego musi być ono wyposażone w środki zabezpieczające. W celu ochrony przed bezpośrednim dotykiem do części urządzenia znajdujących się pod napięciem stosuje się odpowiednie obudowy izolacyjne. W przypadku większych urządzeń konieczne jest stosowanie ogrodzeń chroniących dostęp lub umieszczenie elementów pod napięciem poza zasięgiem ręki.
Najbardziej popularna w naszym kraju forma ochrony to samoczynne wyłącznie zasilania. Metodę tą stosuje się w sieciach i instalacjach niskiego napięcia.
W naszej domowej instalacji elementem zabezpieczającym są popularne "korki". Najbardziej rozpowszechnione są bezpiecznik zaopatrzone we wkładki topikowe. Działanie ochronne bezpieczników polega na tym, że stanowiąc najsłabszy element obwodu ulegają przepaleniu gdy nastąpi zbyt duży przepływ prądu. Gdy dojdzie do takiej sytuacji należy pamiętać, że nie wolno naprawiać bezpieczników np. przez zastępowanie przepalonego drutu wkładki topikowej jakimś innym drutem. Ewentualnie możliwa jest wymiana na drut charakteryzujący się taka sama wartością prądu znamionowego. Najlepiej jednak wymienić cały bezpiecznik. Jeśli po wymianie dojdzie do ponownego przepalenia elementu oznacza to, że w naszym domu któreś z urządzeń przyłączonych do sieci jest uszkodzone lub uszkodzona albo przeciążona jest instalacja elektryczna.
Możliwe jest jeszcze jedno zagrożenie ze strony sieci energetycznej. Mianowicie w pewnych sytuacjach może dochodzić do tzw. przepięcia. Polega ono na krótkotrwałym wzroście napięcia. Przepięcie może powstawać na skutek uderzenia w sieć. Większość urządzeń używanych w domach nie jest czułą na takie zjawisko. Chodzi tu o żarówki, pralki czy lodówki. Jednak dla innego sprzętu jest to zjawisko bardzo niebezpieczne. Dotyczy to nowoczesnego sprzętu takiego jak : komputery, faksy czy telefony. Dlatego zachodzi konieczność stosowania także ochrony przepięciowej. Do takiej ochrony zalicza się odgromniki oraz ograniczniki przepięć.
Podsumowując, aby naszemu bezpieczeństwu nie zagrażał prąd elektryczny należy pamiętać aby:
- nigdy nie manipulować przy urządzeniach włączonych do sieci
- nie naprawiać samodzielnie urządzeń zasilanych prądem elektrycznym, jeśli nie posiada się do tego odpowiednich kwalifikacji
- nie wolno dotykać pracujących urządzeń elektrycznych mokrymi rękoma
- urządzenia używane pomieszczeniach o dużej wilgotności muszą być zabezpieczone przez odpowiednią izolację
- należy zabezpieczyć urządzenia elektryczne i gniazda wtykowe przed dziećmi
- nie pozostawiać urządzeń grzewczych bez kontroli
Generalnie obowiązująca zasada brzmi: ostrożnie z prądem elektrycznym.
