Elektromagnes ma postać cewki, nawiniętej na rdzeń. Rdzeń wykonany jest z materiału o własnościach ferromagnetycznych. W cewce płynie prąd elektryczny. Jest on źródłem pola magnetycznego, które oddziałuje na ferromagnetyczny rdzeń. Powoduje namagnesowanie rdzenia. W trakcie tych zjawisk następuje wzmocnienie pola magnetycznego cewki. Wzmocnienia elektromagnesu można dokonać zwiększając bądź natężenie prądu płynącego w cewce bądź liczbę zwojów.
Od czasu skonstruowania pierwszego elektromagnesu w roku 1825 weszły one do powszechnego użycia. Wykorzystuje się je m.in. do budowy prądnic, transformatorów, silników elektrycznych, mierników elektrycznych, twardych dysków czy chociażby słuchawek telefonicznych.
Budowa elektromagnesu opiera się na zjawisku odkrytym w 1820 roku przez Oersteda. Uczony obserwował mianowicie zachowanie się igły magnetycznej kompasu w przestrzeni wokół przewodnika z prądem elektrycznym. Odkrył on, że przewodnik z prądem również generuje pole magnetyczne.
Oprócz przewodnika z prądem źródłem pola magnetycznego są magnesy. Naturalnym magnesem trwałym jest Ziemia. Dowodem na to jest orientowanie się igły magnetycznej kompasu w ziemskim polu magnetycznym. Po raz pierwszy to, że Ziemia jest magnesem założył W. Gilbert jeszcze w XVI wieku.
Każdy magnes składa się z dwóch biegunów: północnego i południowego. Nie ma przypadków występowania pojedynczych biegunów tak jak się to dzieje z ładunkami. Podobieństwo biegunów do ładunków elektrycznych uwidacznia się jedynie we wzajemnym zachowaniu się biegunów. Bieguny jednoimienne bowiem podobnie jak ładunki jednakowego znaku odpychają się, a bieguny różnoimienne tak jak ładunki różnoimienne maja własność przyciągania się.
