Wyróżnia się trzy stany skupienia materii. Podstawę klasyfikacji stanowiły najważniejsze własności fizyczne. I tak istnieje:
- stan lotny
- stan ciekły
- stan stały
Jeżeli materia znajduje się w fazie lotnej to może bardzo łatwo zmieniać swój kształt. Cząsteczki gazu charakteryzują się całkowita swoboda ruchu i wobec tego będą zajmowały całą dostępna im przestrzeń. Poruszają się chaotycznie, z dowolnymi prędkościami. Gaz zawsze przyjmuje kształt naczynia, w którym się znajdzie. Oddziaływania między cząsteczkami gazu jeśli w ogóle występują to nie mają charakteru dalekozasięgowego.
Zarówno wzajemnie między cząsteczkami gazów jak i między cząsteczkami gazów a ściankami naczynia ciągle dochodzi do zderzeń. Na skutek tych zderzeń na ścianki naczynia wywierane jest ciśnienie.
Najprostszym modelem gazu często wykorzystywanym w fizyce jest model gazu doskonałego. Jest to taki wyidealizowany gaz , w którym nie zachodzi w ogóle oddziaływanie między cząstkami. Dodatkowo przyjmuje się, że cząsteczki gazu nie posiadają objętości.
Drugim stanem skupienia jest ciecz. Jeżeli materia znajdzie się w ciekłym stanie skupienia może wtedy łatwo zmieniać swój kształt dostosowując się do kształtu naczynia. Ale nie będzie już zajmowała jak gaz całej dostępnej jej przestrzeni ze względu na trudności w zmianie objętości.
W cieczy odległości pomiędzy poszczególnymi cząsteczkami są dużo mniejsze niż w gazie i występują miedzy nimi silne oddziaływania międzycząsteczkowe.
W przypadku ciała stałego nie może dochodzić do samoistnej zmiany kształtów czy objętości. Ciała stałe można podzielić na kryształy, polikryształy i ciała bezpostaciowe.
W przypadku kryształy atomy ułożone są w regularna strukturę czyli sieć krystaliczną. . Ciała, które nie mają idealnej struktury krystalicznej, ale w ich skład wchodzą liczne kryształy o mniejszych rozmiarach to ciała polikrystaliczne. Natomiast ciała, w których uporządkowania atomów istnieją tylko na niewielkich obszarach to ciała bezpostaciowe.
Obecny stan nauki pozwala na wyodrębnienie jeszcze innych stanów skupienia. W sumie można więc wyróżnić:
- gaz
- ciecz
- ciało stałe
- plazma
- kondensat Bosego - Einsteina
- kondensat fermionów.
