turpizm (łac. turpis - brzydki)

tendencja we współczesnej poezji po 1956 r., polegająca na programowym antyestetyzmie, wprowadzaniu do poezji elementów brzydoty, ułomności, kalectwa, choroby, starości i śmierci. Elementy te pojawiały się w utworach T. Różewicza, S. Grochowiaka, M. Białoszewskiego. Określenie to wprowadził do krytyki J. Przyboś w Odzie do turpistów (1962), krytykującej tę cechę młodych twórców. Elementy turpizmu można znaleźć także w utworach wcześniejszych epok, np. w średniowieczu i baroku.

"Lubię z blachy twego kubka

Pić herbatę gorzką, pani -

Lubię głaskać twego szczura,

(...)

Albo gadam z pogrzebaczem,

Albo łajam karbidówkę:

Ordynarna jest to dama,

(...)

A wszak piękne masz niechlujstwo

Z astronomią złych pająków,

Z ciemną kaźnią twej piwnicy,

Kędy boczki mrą na hakach.

O feudalna moja pani,

Chwalę sobie twe domostwo

Wieczny lennik na twych włosach,

Trwały wasal twego żebra…"

(S. Grochowiak, Do pani)