Symbolizuje autorytet moralny, opiekę, przewodnictwo, bezpieczeństwo, miłość, troskę.
MATKA - PRAMATKA EWA, MATKA WSZYSTKICH LUDZI: Ewa - pierwsza matka i pierwsza kobieta stworzona z żebra Adama, pierwsza towarzyszka mężczyzny, pierwsza kobieta, która dała życie. Ewa to symbol pramatki, kobiety, od której pochodzi życie na ziemi. Pierwszymi synami Ewy byli Kain i Abel. Ewa była więc jednocześnie matką pierwszego zbrodniarza.
MATKA BOGA, MATKA CAŁEJ LUDZKOŚCI: Maria zostaje uświęcona narodzinami boskiego syna, zostaje tym samym matką całej ludzkości, wspierającą żywych w ich wędrówce do nieba.
MATKA CIERPIĄCA - MATER DOLOROSA: Matka Boska stojąca pod krzyżem Jezusa, współodczuwajaca cierpienie, przeżywająca niewypowiedziany ból i rozpacz.
PRAMATKA - GAJA: Gaja to symbol ziemi, istoty, która dała życie światu.
MATKA - SYMBOL CIERPIENIA - NIOBE: Niobe za matczyną dumę i pychę została ukarana, jej czternaścioro dzieci zabili Artemida i Apollo - dzieci Latony. Jest archetypem matki, która opłakuje śmierć dziecka. Mitologiczna Niobe skamieniała z żalu i rozpaczy.
MATKA CIERPIĄCA - DEMETER: Demeter opłakuje zaginioną Korę. Demeter cierpi nie tylko z powodu nieobecności Kory, jej męka jest również spowodowana tym, że nie wie, co spotkało córkę, nie znalazła jej ciała, nikt z bogów nie udziela jej żadnej informacji. Demeter szuka córki po całej ziemi, nie daje za wygraną. Nie może znieść myśli, że mogłaby zaprzestać poszukiwań, bo przez cały czas ma nadzieję, że jej dziecko żyje.
MATKA PRZEKLĘTA: Jokasta zdecydowała się na zgładzenie swojego syna Edypa dla dobra Teb (zgodnie z przepowiednią Edyp miał się dopuścić straszliwych zbrodni i przynieść miastu zagładę). Wyroki losu okazały się jednak nieubłagane, a Jokasta, wplątana w machinę przeznaczenia, musiała spełnić swoją tragiczną rolę. Wyszła za mąż za Edypa, zabójcę Lajosa, i własnego syna. Jokasta powiesiła się z rozpaczy. To archetyp matki tragicznej, której dziecko przynosi niewypowiedziany ból, cierpienie.
MATKA BOŻA - POŚREDNICZKA MIęDZY CZŁOWIEKIEM A BOGIEM: W pieśni Matka Boska występuje jako pośredniczka między ludźmi a swoim boskim synem. Do niej zwracają się wierni z miłością i ufnością, wierząc, że ich wysłucha, zrozumie i będzie się za nimi wstawiać u Chrystusa.
MATKA BOLEJĄCA: Utwór jest monologiem matki Chrystusa, cierpiącej pod krzyżem Syna (mater dolorosa). W kolejnych apostrofach Maria zwraca się do całej ludzkości, do syna umierającego na krzyżu, do Archanioła Gabriela i do wszystkich matek świata. Zrozpaczona, bezradna w swoim bólu Maria przypomina zwykłą kobietę, a nie istotę boską. Szczególnie wzruszająca jest apostrofa do syna, któremu pragnie pomóc w cierpieniu:
"Synku miły i wybrany
Rozdziel z matką swoją rany...".
MATKA - SYMBOL AUTORYTETU MORALNEGO: W tej roli pojawia się matka w trenie XIX, przychodzi ona do znękanego bólem syna we śnie. Na ręku trzyma Urszulkę, zmarłą córeczkę poety. Matka poucza syna, że nie można poprzestawać na cierpieniu. Musi ze śmierci dziecka wyciągnąć naukę. Daje mu ważną wskazówkę:
"Ludzkie przygody ludzkie noś
Jeden jest Pan smutku i nagrody".
Potwierdza tym samym słuszność wyroków boskich. Jawi się jako postrach, pełna dostojeństwa, majestatu, jest dla poety najwyższym autorytetem, wierzy jej, pod wpływem jej słów nabiera otuchy. Matka to osoba doświadczona, mądra.
MATKA - OJCZYZNA: W kazaniach jako matka - pierwsza i najważniejsza dla obywatela - została ukazana ojczyzna. Skarga pokazuje prawdę: ojczyzna dała swoim dzieciom - obywatelom wszystko, a teraz, kiedy jest słaba i oczekuje pomocy, nie ma nikogo, kto by jej tej pomocy udzielił.
MATKA - OJCZYZNA: Archetyp ojczyzny matki pojawia się w Hymnie Korpusu Kadetów, aby budzić nastroje patriotyczne. Dla ojczyzny warto znosić największe cierpienia, poświęcić dla niej życie to najbardziej bohaterski czyn, jakiego może dokonać prawdziwy patriota.
MATKA - MATKA BOLEJĄCA, MATKA SPISKOWCÓW: Poeta ukazuje romantyczny wzorzec matki Polki, patriotki wychowującej swego syna na spiskowca walczącego bez chwały, metodą Wallenroda, bo taki był wtedy los młodych Polaków. Syna czeka śmierć i zapomnienie, matkę - ból i cierpienie, porównane do cierpień Matki Boskiej pod krzyżem:
"O matko Polko!...
Klęknij przed Matki Bolesnej obrazem
I na miecz patrzaj, co jej serce krwawi,
Takim wróg piersi twe przeszyje razem".
MATKA CIERPIĄCA, MATER DOLOROSA: Jest to pani Rollison, której syn jest torturowany w więzieniu przez carskich oprawców. Kobieta towarzyszy synowi w jego męce, siedzi na progu więzienia, słyszy kroki chłopca:
"Ja głos jego słyszałam uszami własnemi -
Cichy, jakby spod ziemi, jak ze środka ziemi. -
I mój słuch wszedł w głąb muru, daleko, głęboko:
Ach, dalej poszedł niźli najbystrzejsze oko.
Słyszałam, męczono go".
Po domniemanej śmierci syna pani Rollison jest gotowa mścić się na winnych tej zbrodni. Oskarża Senatora z heroiczną odwagą zrozpaczonej matki:
"Tu czuję krew tę samę, tu krew syna mego
...tu, tu jest kat jego!".
MATKA BOSKA CZĘSTOCHOWSKA - SYMBOL OPIEKI NAD POLSKĄ: O jej potędze mówi Kordecki, wzniecając w obrońcach otuchę i zapał bitewny. "Nie wiem zaiste, azali przyjdzie tu zuchwały nieprzyjaciel, ale to wiem, iż gdyby przyszedł, ze wstydem i hańbą odstąpić musi, bo moc jego większa moc pokruszy, złość jego złamie się, potęga starta będzie i odmieni się szczęście jego. Otuchy w serca nabierzcie! Nie ostatni raz wy tę patronkę naszą widzicie, w większej, nowszej chwale oglądać ją będziecie i nowe cuda ujrzycie. Nabierzcie otuchy, otrzyjcie łzy, i wzmocnijcie się w wierze, gdyż powiadam wam - a nie ja to mówię, jeno duch boży mówi przez mnie - że nie wejdzie Szwed do tych murów - łaska stąd spłynie i ciemności tak nie zgaszą światła, jako ta noc, która się dziś zbliża, bożemu słońcu wstać nie przeszkodzi". Madonna staje się matką wszystkich Polaków, dlatego tak chętnie i desperacko jej bronią.
MATKA - SYMBOL OJCZYZNY: W chwili wahania Kmicic słyszy wewnętrzny glos, nakazujący mu bronić ojczyzny: "Ginie matka, nowe miecze pierś jej przeszywają, a ty się od niej odwracasz, nie chcesz jej wesprzeć ramieniem, za własnym szczęściem gonisz i krzyczysz: «Nie pójdę!». Ona ręce krwawe wyciąga, już, już pada, już mdleje, już kona i ostatnim głosem woła: «Dzieci! Ratujcie!» A ty jej odpowiadasz: «Nie pójdę!» Biada wam! Biada takiemu narodowi, biada Rzeczypospolitej!" Topos ginącej matki, która błaga o ratunek znany jest z kazań sejmowych P. Skargi i właśnie do tego nawiązuje Sienkiewicz.
MATKA - SYMBOL REALIZMU, CODZIENNOŚCI: Matka bohatera kontrastuje z postacią ojca, który jest uosobieniem chaosu, różnorodności, wieloznaczności, tego, co nieodgadnione, mistyczne. Matka prowadzi dom, panuje nad ojcem w chwilach, kiedy wydaje się, że popada w obłęd, szaleństwo. Matka to realizm, stałość, pewność, pieszczota, czułość, serdeczność, ciepło, to co znane. Nie wiadomo jakim sposobem, może intuicyjnie, matka odgaduje wszystko, co jest związane z tajemniczym ojcem: wie, że zamienił się w wypchanego ptaka, troszczy się o niego podczas wichury, świadomie zezwala Adeli na prezentowanie przed ojcem jej kobiecości. Pojawienie się matki w swoim życiu bohater tak opisuje: "Potem przyszła matka i wczesna ta, jasna idylla skończyła się. Uwiedziony pieszczotami matki, zapomniałem o ojcu, życie moje potoczyło się nowym odmiennym torem, bez świąt i bez cudów, i byłbym może na zawsze zapomniał o Księdze, gdyby nie ta noc i nie ten sen".
MATKA - SYMBOL NOWOCZESNOŚCI: Pani Młodziakowa jest gotowa pozwolić swojej córce Zucie na złamanie każdej zasady, byle tylko nikt nie posądził jej o brak nowoczesności. Realizując swoje pragnienie Młodziakowa staje się absurdalna, zwłaszcza kiedy namawia dziewczynę do urodzenia nieślubnego dziecka. Bastion nowoczesności pada w momencie, gdy matka widzi w sypialni córki dwóch mężczyzn naraz. Reaguje wtedy jak każda przeciętna matka - gniewem i oburzeniem.
MATKA TRAGICZNA, MATKA CIERPIĄCA: Matka jest osobą mówiącą w wierszu, kieruje swój monolog do syna, kreśli jego upiorny los: dojrzewanie w warunkach okrutnej rzeczywistości, załamanie wartości moralnych, zmierzenie się z własnym lękiem, podjęcie decyzji o ryzykowaniu własnym życiem, wreszcie uległe pójście na śmierć w walce z najeźdźcą. Matka cierpi wraz z synem, nie może pogodzić się z tak okrutnym losem, jaki historia zgotował jej dziecku. Matka - postać literacka - i setki matek do niej podobnych to nieme, ciche bohaterki wojennej tragedii.
MATKA - WSPÓŁCZESNA NIOBE: Męka ofiar II wojny światowej ukazana jest jak współczesna Niobe, której głowa jest ciężka jak kamień. Zrozpaczona wyje do zawieszonego nad miastem księżyca i wciąż ociera się o szorstką łuskę tłumu, czyli spotyka się z ludzką obojętnością i brakiem współczucia.
"Matka powieszonych
Z księżycem u szyi
Idzie na dno
Ociera się o szorstką łuskę tłumu".
ANTYWZORZEC MATKI: Eleonora jest kobietą wyzwoloną, łamie wszystkie zasady i tradycje, również te, które dotyczą macierzyństwa. Nie wychowała Artura i nadal jest jej obojętne jego zachowanie, życiowe problemy i osiągnięcia. To antywzorzec matki.
Nie znalazłeś tego, czego szukasz na Bryku?
Jest tutaj pełno osób, które moga Ci pomóc!
Zadaj pytanie i otrzymaj szybką odpowiedź.
