W geografii ekonomicznej ośrodkiem przemysłowym jest miejscowość (zazwyczaj miasto), w której znajduje się zakład przemysłowy. Natomiast obszary dużej koncentracji różnych gałęzi przemysłu odpowiednio ze sobą powiązanych nazywane są okręgami przemysłowymi.
Okręgi przemysłowe można podzielić na:
Najważniejszymi okręgami surowcowymi są:
· Okręg Uralski w Rosji. Znajduje się tam wiele surowców mineralnych, m.in. rudy żelaza, miedzi, cynku, ołowiu, boksyty, złoto, platyna, węgiel brunatny, sól kamienna i potasowa. W oparciu o miejscowe surowce oraz ropę naftową i węgiel kamienny dowożone z innych rejonów Rosji rozwinęło się hutnictwo żelaza i metali kolorowych oraz przemysł chemiczny. Na bazie dużej produkcji stali wytworzył się przemysł elektromaszynowy, w tym również zbrojeniowy. Bogate zasoby drewna z tajgi pozwoliły na rozwój przemysłu drzewno-papierniczego.
· Kuźnieckie Zagłębie Węglowe na Syberii rozwinęło się w oparciu o zasoby węgla kamiennego, rudy żelaza oraz cynku i ołowiu. Podobnie jak w Okręgu Uralskim dominuje tu hutnictwo żelaza i metali kolorowych, przemysł chemiczny oraz drzewno-papierniczy.
· Donieckie Zagłębie Węglowe we wschodniej Ukrainie obfituje w zasoby węgla kamiennego, rtęci i soli kamiennej. W oparciu o te surowce oraz dowożone z innych rejonów Ukrainy powstały tu huty żelaza i metali nieżelaznych, przemysł chemiczny oraz ciężkie branże przemysłu elektromaszynowego.
· Górnośląski Okręg Przemysłowy w Polsce. Jest to typowy okręg surowcowy, zlokalizowany w zagłębiu węgla kamiennego. Dominuje tu przemysł ciężki - górnictwo węgla kamiennego, hutnictwo żelaza (Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Ruda Śląska), energetyka (Jaworzno, Łaziska Górne) i przemysł maszynowy (Sosnowiec, Katowice, Mikołów).
· Okręg Północno-Wschodni (Fushun-Anshan) w Mandżurii powstał dzięki zasobom węgla kamiennego, ropy naftowej oraz rud żelaza. W konsekwencji rozwinęło się hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych oraz przemysł elektromaszynowy. Duże znaczenie ma także przemysł włókienniczy.
· Okręg Północny (Pekin-Tianjin) rozwinął się dzięki złożom węgla kamiennego, ropy naftowej i rud żelaza. Znajdują się tu huty żelaza, zakłady przemysłu petrochemicznego, stoczniowego oraz motoryzacyjnego.
· Okręg Damodar we wschodnich Indiach dysponuje złożami węgla kamiennego, rud żelaza, miedzi i boksytów. Na ich bazie wytworzył się przemysł metalurgiczny, metalowy oraz przemysł nawozów azotowych.
· Okręg Minas Gerais w Brazylii rozwija się w oparciu o bogate złoża rud żelaza, cyny, uranu, boksytów i złota. Powstał tu przemysł metalurgiczny, motoryzacyjny, petrochemiczny, włókienniczy i spożywczy. Okręg ten pracuje również na potrzeby przemysłu wysokich technologii zlokalizowanego w Rio de Janeiro i Sao Paulo. Energia elektryczna potrzebna do rozwoju tego okręgu wytwarzana jest w pobliskich elektrowniach wodnych.
· Okręg Witwatersrand w prowincji Transwal w RPA należy do najbogatszych zagłębi surowcowych na świecie. Wydobywa się w nim węgiel kamienny, rudy żelaza, chromu, niklu, manganu, wanadu, kobaltu, miedzi, cynku i ołowiu, cyny, złoto, srebro, platynę, diamenty oraz fosforyty. W oparciu o tak bogatą bazę surowcową rozwinął się w nim przemysł metalurgiczny, chemiczny oraz elektromaszynowy.
· Okręg Shaba-Copperbelt na pograniczu Zambii i Demokratycznej Republiki Konga (dawniej Zair) posiada duże zasoby rud kobaltu, miedzi, cyny, uranu oraz złota. Z tego względu występuje w nim wyraźna dominacja hutnictwa metali nieżelaznych. Rozwinęło się ono przy dużym udziale kapitału zagranicznego i wytwarza produkty przeznaczone na eksport.
W krajach wysoko rozwiniętych dawne okręgi o genezie surowcowej zostały zrestrukturyzowane i dzisiaj nie dominuje już w nich przemysł ciężki. Większy udział ma w nich przemysł wysokich technologii. Do okręgów tego typu należą:
· Okręg Reńsko-Westfalski w Niemczech, którego główną część stanowi Zagłębie Ruhry. Ukształtował się w miejscu wydobycia węgla kamiennego i brunatnego, rud cynku i ołowiu oraz soli kamiennej. Oprócz hutnictwa żelaza i metali nieżelaznych rozwinął się tam przemysł petrochemiczny, farmaceutyczny, samochodowy, elektrotechniczny, elektroniczny i precyzyjny. Najważniejszymi ośrodkami przemysłowymi są: Kolonia, Bochum, Düsseldorf, Essen, Duisburg, Dortmund i Leverkusen.
· Okręg Yorkshire-Humberside znajduje się w środkowej Anglii. Powstał na bazie węgla kamiennego, rud żelaza oraz cynku i ołowiu. Dzisiaj dominuje w nim przemysł środków transportu, petrochemiczny, elektroniczny i precyzyjny. Głównymi ośrodkami przemysłowymi są Leeds i Sheffield.
· Zagłębie Północne we Francji rozwinęło się dzięki złożom węgla kamiennego. Miejsce tradycyjnego przemysłu ciężkiego zajął dziś przemysł środków transportu, elektroniczny, chemiczny, poligraficzny i spożywczy. Najważniejszymi ośrodkami przemysłowymi są Lille, Roubaix oraz Tourcoing.
· Okręg Północno-Wschodni obejmuje atlantyckie wybrzeże USA i region Appalachów. Występują w nim w dużym stopniu już wyeksploatowane złoża węgla kamiennego, rud żelaza, manganu oraz cynku i ołowiu. Tradycyjne hutnictwo żelaza zlokalizowane było głównie w rejonie Pittsburgha oraz w portach wschodniego wybrzeża. Na bazie surowców mineralnych i hutnictwa żelaza rozwinął się przemysł metalowy, stoczniowy, zbrojeniowy i chemiczny. Obecnie jednak przeważa w tym okręgu produkcja przemysłu wysokich technologii. Głównymi ośrodkami przemysłowymi są Pittsburgh, Nowy Jork, Filadelfia, Boston i Baltimore.
· Okręg Przyjeziorny w USA wytworzył się na bazie rud żelaza i miedzi. Rozwinięte hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych traci na znaczeniu, natomiast zwiększa się rola przemysłu petrochemicznego, elektronicznego, poligraficznego i drzewno-papierniczego. Duży jest też udział przemysłu środków transportu i spożywczego. Najważniejszymi ośrodkami przemysłowymi są Chicago, Detroit, Cleveland i Toledo.
Na świecie istnieją także okręgi przemysłowe nie związane bezpośrednio z bazą surowcową. Rozwijają się w nich przede wszystkim energo- i materiałooszczędne gałęzie przemysłu. Tego typu okręgi przemysłowe powstają najczęściej w wielkich metropoliach. Przykładami mogą być:
Okręgi surowcowe na świecie
Nie znalazłeś tego, czego szukasz na Bryku?
Jest tutaj pełno osób, które moga Ci pomóc!
Zadaj pytanie i otrzymaj szybką odpowiedź.
