PACZESIÓWNA JAGNA

W. S. Reymont Chłopi, bohaterka główna; córka Dominikowej, żona Macieja Boryny, kochanka Antka, wójta, dziewczyna o niezwykłej osobowości

Wygląd: Najpiękniejsza dziewczyna w Lipcach, śliczna blondynka, wspaniale zbudowana, pociąga większość mężczyzn

Życiorys: Przy boku matki wiedzie wygodne, dostatnie życie. Pomaga matce w gospodarstwie, jest silna, zaradna. Nie stroni od kontaktów z mężczyznami, ale dopóki jest panną, to jej uchodzi bezkarnie. Sytuacja zmienia się, kiedy zostaje żoną Macieja Boryny. Za mąż wychodzi z woli matki, która uważa, że związek z najbogatszym gospodarzem we wsi może córce przynieść tylko korzyści. Tymczasem Jagna jest nieszczęśliwa, nie przerywa romansu z Antkiem Boryną. Czuje się pokrzywdzona. W czasie, kiedy chłopi przebywają w więzieniu, Jagna zaczyna się durzyć w młodym księdzu, Jasiu - synu organisty. Zostaje też znaleziona pijana z Wójtem w lesie. W końcu gromada podejmuje decyzję o wygnaniu Jagny ze wsi

Charakterystyka: Postać wyróżniająca się na tle społeczności, dziwna i zagadkowa. Jest niepospolicie wrażliwa, absolutnie podporządkowana naturze, żyje w zgodzie z rytmem przyrody. Siłą nadrzędną w jej życiu jest popęd płciowy. Natura hojnie ją obdarzyła urodą, jest bardzo kobieca, wzbudza pożądanie we wszystkich mężczyznach mieszkających w Lipcach. Jagna nie jest w stanie oprzeć się skłonności do romansów. Cieszy się złą sławą i jest główną bohaterką plotek. Jest jednocześnie ambitna i pewna siebie, nie zwraca uwagi na ludzkie oceny, kiedy trzeba, potrafi ostro i dosadnie odpowiedzieć. Dobrze sobie radzi w kontaktach z mężczyznami, których ocenia jako potencjalnych partnerów. Trzeba jednak przyznać, że przynajmniej większość jej związków wynika nie tylko z fascynacji fizycznej, ale i zaangażowania emocjonalnego. Tak jest w przypadku Antka, a także Jasia, syna organisty

Jagna jest artystką, jej zdolności ujawniają się zwłaszcza podczas świąt, kiedy wykonuje oryginalne ozdoby. Cechuje ją także typowo młodopolski sposób patrzenia na świat, przyrodę, głęboko odczuwa nastrój, zmiany w naturze, natychmiast wpływają one na psychikę Jagny

Bohaterka żyje we własnym świecie, samotna i nierozumiana, tęskni za czymś dalekim, niewiadomym, nie znajduje swojego miejsca w społeczności, odrzuca życie w gromadzie - w tym sensie jest bohaterką młodopolską

Jagna jest absolutnie podporządkowana matce. Zostawia jej wolną rękę podczas podejmowania decyzji nawet tak ważnych jak małżeństwo. Bohaterka jest zupełnie bezwolna, pozwala sobą manipulować. Bierze ślub z Maciejem, choć pociąga ją jego syn, Antek. To staje się powodem głębokich rozterek wewnętrznych i cierpienia. Jagna ma swoją własną moralność, zgodnie z którą wiąże się z tym mężczyzną, do którego czuje naturalną skłonność (zgodnie z młodopolskim przekonaniem na temat związków międzyludzkich). Cierpi nie dlatego, że zdradza męża, ale dlatego, że nie może żyć z Antkiem. Głęboko odczuwa ograniczenia społeczne, towarzyskie. Reymont kilkakrotnie opisuje jej samotne wędrówki po Lipcach, w których bohaterka czuje się jak w więzieniu. Oto, co czuje: "Żarło ją cosik, czego by i wypowiedzieć nie sposób, ni to był żal, ni to tęsknica, ni to kochanie, a oczy miała pełne suchego żaru i w sercu wzbierał wrzący, straszny szloch"

W końcu Jagna, nieszczęśliwa i upokorzona, zostaje usunięta ze wsi. Trudno przewidywać jak potoczą się jej dalsze losy

Rola w utworze: Bohaterka młodopolska, niezwykle oryginalna postać, symbol niemożności odnalezienia własnego miejsca wśród społeczności przez genialną, inną, odmienną jednostkę