Pytania

aneczka1892

Wschodząca gwiazda

Zdobyte odznaki:

Zobacz więcej

ZADANIA

Znaki językowe mają formę dźwiękową i graficzną oraz znaczenie (treść). Związek ich formy z treścią jest umowny, konwencjonalny, są bowiem efektem umowy społecznej. Znaki językowe są więc symbolami. Dlatego nazwy np. tych samych rzeczy, zjawisk są różne w różnych językach.

W różnych językach znajdziemy też znaki, których forma dźwiękowa naśladuje ich znaczenie, ale one również brzmią inaczej w różnych językach.

W grupie wyrazów o znaczeniu konwencjonalnym dopisz brakujące nazwy polskie:

(ang.) house (fr.) maison (niem.)Haus (pol.) ………………………………

(ang.) window (fr.) fenetre (niem.)Fenster (pol.) ……………………………..

(ang.) door (fr.) porte (niem.)Tur (pol.) ……………………………

Świstać, piszczeć, brzęczeć, ćwierkać, szczebiotać, szlochać, muczeć, kwiczeć, pluskać. Dopisując odpowiedni termin językoznawczy, określ podaną grupę wyrazów ze względu na przynależność:

do części mowy
do fonetycznych środków stylistycznych.

Które z podanych wyrazów nie są podzielne słowotwórczo? Wypisz właściwe:

ganek, wesołek, zapisek, ogórek, hamak, kociak, cwaniak, barak

………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………..

Spośród podanych wyrazów wypisz te, które są podzielne słowotwórczo.

grzywacz, partacz, haracz, gracz, śniegospychacz, rozpylacz

podkreśl wyrazy, w których cząstka –acz jako jedyny element słowotwórczy pełni funkcję formantu.
do podkreślonych wyrazów dopisz po jednym wyrazie podzielnym słowotwórczo należącym do tej samej kategorii słowotwórczej i mającym ten sam formant.

…………………………………………………………………………………………………

Jaką funkcję znaczeniową pełni:

a) cząstka -ek, w tych wyrazach, które są podzielne słowotwórczo? (Wskaż kategorię słowotwórczą, do której należą te wyrazy.)

.................................................................................................................................................

b) cząstka –ak, w tych wyrazach, które są podzielne słowotwórczo? (Wskaż kategorię słowotwórczą, do której należą te wyrazy.)

.......................................................................................................................................................

Która cząstka w wyrazie sówka informuje o tym,

1. że wyraz ten został użyty w określonym przypadku i liczbie;.................................
2. że jest to zdrobnienie;.................................
3. że wyraz ten oznacza określone zwierzę?..........................

W wykropkowane miejsce wpisz przysłówki, które w języku potocznym zastępują przysłówek bardzo. Raz użytego wyrazu nie można powtórzyć w kolejnych zdaniach.

To była ...............................miła dziewczyna.
Podczas projekcji filmu ...........................się nudził.
Dostrzegł .........................bladą twarz.
Po intensywnym treningu był......................zmęczony.
W sobotę zrobiło się .........................zimno.
Komedia z Chaplinem ..........................mi się podobała.
Te bilety są .............................. drogie.
Idolem nastolatek był ...........................przystojny piosenkarz.

Zanalizuj składniowo podane wypowiedzenia wielokrotnie złożone:

a) wyodrębnij i ponumeruj wypowiedzenia składowe;

b) na podanym wykresie wpisz określenia typów wypowiedzeń składowych;

c) jakimi spójnikami można zastąpić spójniki CHOĆ i BO użyte w tym wypowiedzeniu złożonym.

......................................................................................................................................................

a) podane wypowiedzenie złożone przekształć z zachowaniem ogólnego sensu w taki sposób, by pierwsze wypowiedzenie składowe stało się zdaniem głównym (współrzędnym z czwartym i piątym wypowiedzeniem składowym);

b) jaka relacja współrzędna zachodzi między pierwszym i czwartym wypowiedzeniem składowym w przekształconym wypowiedzeniu złożonym?

......................................................................................................................................................

Choć ogromne sosny, z których kiedyś robiono maszty wojennych liniowców, od setek lat sąsiadują w nim z dębami tak grubymi, że kilkoro olbrzymów nie obejmie ich spękanego pnia, ten las nie przytłacza i nie przeraża swoją gęstwiną, bo nie rośnie na równinie.

4 5

1a 1b 6

2 3

.......................................................................................................................................................

Uszereguj podane zdania w taki sposób, by stanowiły spójną i sensowną całość (zapisz ich oznaczenia literowe w odpowiednim porządku).

A. Ale ponieważ nie chce tego wiedzieć, traktuje hiobową wieść tak, jakby nie dotarła do niego, jakby odrzucenie jej mogło zmienić bieg wypadków.

B. Wie dobrze, że oznacza to koniec jego panowania.

C. Próbuje on po prostu przezwyciężyć swoją bezsilność, poczuć, że jego władza jest tak jak dawniej nieograniczona, więc list o klęsce rzuca w ogień i rozkazuje zabić posłańców.

D. Król Boabdil otrzymuje wiadomość o upadku Alhamy.

(wg Z. Herberta)

......................................................................................................................................................

Jaka cecha gramatyczna odróżnia powyższy tekst od typowej formy opowiadania? Wskaż odpowiednią cechę gramatyczną typowych opowiadań.

..................................................................................................................................................

Zapoznaj się z tekstem:

Kto późno wstaje te drzewa przed Okrąglakiem

sny go snygają czuję, jakie świetne, ale czuję

- - - - - - - - - - - - - - - - jakie czają wyłaniania

Ja późno dziś może te sny - - - skacze

mnie one (sny) snygały chłopczyk – idę – chłop -

- - - - - - - - - - - - - - - - czyka ojciec prowadzi kulawego

Ubieram się, myję, ścielę już do mnie dochodzi

na nich (tych snach) wy (snach) odzę kobieta:

ich niepokój udzielam - jak by to panu po-

sobie, ulicom, ciemnom, późnom wiedzieć, powiem od

zamykom sklepów, lecę razu, brak mi dwa

do apteki na Kredytową czterdzieści do Zalesia,

całe szczęście, że mam klucze - - -

(Miron Białoszewski, Z dziennika: 25 IX 62)

a) Z podanego utworu wypisz rzeczowniki w liczbie mnogiej, które stanowią innowację poetycką.

..................................................................................................................................................

Która z tych form została utworzona od neologizmu?

..................................................................................................................................................

Dwa z tych rzeczowników w l. mn. zostały utworzone od innej części mowy. Od jakiej?

..................................................................................................................................................

Wskaż, jaka typowa konstrukcja została przetworzona w wyrażeniu „ich

niepokój udzielam sobie”.

..................................................................................................................................................

Wymień przysłowie, do którego w sposób aluzyjny nawiązuje podany tekst.

.................................................................................................................................................

Wypisz z wiersza formy zaimków osobowych. Biorąc pod uwagę ich formę oraz związki, w jakie wchodzą z częściami zdania, określ, w jakim przypadku zostały użyte? Podkreśl te, które wystąpiły w formie nieakcentowanej (enklitycznej).

.....................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Z podanych fragmentów „Żywota człowieka poczciwego” Mikołaja Reja:

a) wypisz trzy przykłady archaizmów wyłącznie fleksyjnych,

b) nazwij części mowy, jakie reprezentują wypisane wyrazy,

c) określ ich formę fleksyjną,

d) podaj współczesny odpowiednik opisanej formy.

Bo ten już, co tej paniej przysługuje, jest jako [...] kamień, co przy drodze darmo leży; włożysz li ji do ognia, będzie gorący.

Jeśliże się udasz do dwora, tedy wierz mi, [...] mało tam nie więtszej ostrożności będzie potrzeba niżli w cudzych krajoch.

Bo takżeć to wszytko za jedno pójdzie, choćbyś też czytał i namędrsze filozofy. A tak, jeśli umiesz czytać, azaż to nie rozkosz też, sobie czas upatrzywszy, nad książkami posiedzieć [...] namówić się z [..] filozofy....

Jużechmy się dosyć nasłuchali o powinności poczciwego człowieka.

Bieda wam, których brzuch Bogiem jest, a ni o czym, jedno o nim pieczą macie.

Szafarze jeszcze przed świtaniem w bronach stoją; co kto przyniesie, to pochwycą, a potym pieką, warzą, tak iż ledwie i psi tych zbytków dojadają, a nędzni ludzie głód a ucisk cirpieć muszą.

archaizm fleksyjny

część mowy

charakterystyka fleksyjna

współczesny odpowiednik

Połącz w pary przysłowia wyrażające podobne przekonania o świecie. (Jedno z przysłów pozostanie bez pary).

1. Co się odwlecze, to nie uciecze.

2. Daj kurze grzędę, a wyżej siędzie.

3. Powolutku aż do skutku.

4. Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci.

5. Apetyt rośnie w miarę jedzenia.

Para

Numer przysłowia

Przeczytaj wiersz:

Teraz tyle samobójstw, że czyhają straże „Nieszczęście! – woła biedak – pomocy! ratunku!

Nad rzeką. Niech no człowiek się pokaże, Żona mi utonęła, żona, iż tak rzekę,

Co na afisze nie patrzy Wpadła mi w rzekę.”

I od korzenników* bladszy, A na to żandarm mu rzecze:

Niedbale utrzewiczony „O, praw hydrauliki nieświadom człowiecze!

I źle urękawiczniony: Szukasz utopionego ciała w złym kierunku.

Myślą, że chce się topić; Ono z góry w dół płynie wedle praw przyrody,

A więc pełni zgrozy A ty za żoną biegniesz przeciw wody?”

Ratują go od śmierci, a wiodą do kozy. „Boć to ciało – rzekł szukacz – było w życiu

Taki to jakiś, po Sekwany brzegu, dziwne,

Biegł przeciw wody. Żandarm zatrzymał go w biegu Zawżdy wszystkiemu przeciwne:

I urzędownie pyta o powody I domyślać się mam pewne powody,

Tego biegu przeciw wody. Że popłynęło z rzeką przeciw wody.”

(Adam Mickiewicz, Żona uparta; tłum. z Jeana de la Fontaine’a)

*korzennik – kalka z francuskiego: épicier ‘sprzedawca przypraw (korzeni) w sklepie kolonialnym’;

tu raczej: ‘człowiek żywiący się korzonkami’, ‘jarosz’.

W podanym wierszu podkreśl wyrazy homonimiczne należące do różnych części mowy. Jakie to części mowy?

......................................................................................................................................................

Wypisz neologizmy poetyckie, które tworzą parę rymową.

.....................................................................................................................................................

Który z powyższych neologizmów mógłby być zastąpiony powszechnie używanym synonimem? Podaj ten odpowiednik neologizmu.

.......................................................................................................................................................

W jakim znaczeniu użyty został w wierszu wyraz hydraulika?

.......................................................................................................................................................

Co oznacza rzeczownik koza użyty w wierszu? Podaj po jednym synonimie wyrażenia wsadzić kogoś do kozy – (a) we współczesnym języku urzędowym oraz (b) w żargonie.

koza - ……………………………………………………………………………………………

(a)....................................................................... (b).....................................................................

Jaki typ mowy (niezależna, zależna czy też pozornie zależna) został zastosowany w wierszu? Odpowiedź uzasadnij:

......................................................................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

19. Wskaż, która z funkcji języka dominuje w przytoczonych niżej wypowiedziach:

a) A: Och! Ale mnie boli głowa! Chyba tego nie wytrzymam!

B: Zaraz ci coś dam. Zażyj to natychmiast. Tylko dobrze popij wodą. Najlepiej byłoby rozpuścić tabletkę i dopiero wypić. Wtedy szybciej poskutkuje.

A: Dziękuję. O, Boże! Boli tak że za chwilę zwariuję!

B: To dlatego że dzisiaj jest niedobra pogoda. Ciśnienie znowu spadło, a do tego wieje silny wiatr. Kto jest wrażliwy na warunki meteorologiczne, może mieć kłopoty. Dzisiaj rano słyszałam w radiu ostrzeżenie dla osób z problemami krążeniowymi i chorym sercem.

A: Oj! Boli! Ale zdaje mi się, że trochę popuściło!

b) A: Cześć! Co słychać?

B: A nic. Wszystko po staremu. A co u ciebie?

A: Jakoś leci. Pędzę! Na razie!

B: No to cześć!

c) Ja, Piotr, biorę sobie ciebie, Mario, za żonę i ślubuję ci miłość, wierność i uczciwość małżeńską oraz że cię nie opuszczę aż do śmierci. Tak mi dopomóż Panie Boże Wszechmogący, w Trójcy jedyny i wszyscy święci.

d) Siad płaski! Ręce nad głowę! Na raz skłon, na dwa wyprost! Raz, dwa, raz, dwa…

e) Ojej, co to za paskudztwo! Kto to widział brać coś takiego do ręki! Fe! Ależ to wstrętne!

20. Podane czasowniki zestaw w dwóch grupach i wpisz do właściwych rubryk tabeli: proponuję, życzę, żądam, gratuluję, przemyślmy, radzę, zabraniam, zapewniam, wolałbym, boję się, skrytykuj, poszukajmy, podziel się, cieszę się

Funkcja ekspresywna

Funkcja impresywna