Rekrutacja do szkól średnich. Punkty za wolontariat budzą kontrowersje?

Harmonogramy rekrutacji do szkół średnich na rok 2024/2025 są już dostępne na stronach kuratoriów oświaty. Jednak zanim ktokolwiek złożył wniosek, wpłynęło pismo do Rzecznika Praw Obywatelskich. Dotyczy on przyznawania punktów za wolontariat w szkole podstawowej, które mogą mieć znaczenie w rekrutacji do wymarzonej szkoły. Okazuje się, że brakuje jednolitych ogólnopolskich zasad oceniania dotyczących działalności społecznej uczniów. Co w tej sprawie zrobił RPO?

Spis treści:

Rekrutacja do szkół średnich
Punkty za wolontariat – podstawa prawna i praktyka
Punkty za wolontariat – reakcja RPO

Rekrutacja do szkół średnich

Uczniowie i rodzice mogą już sprawdzić harmonogramy rekrutacji do szkół średnich na rok szkolny 2024/2025. Kuratoria oświaty w każdym z województw opublikowały je na swoich stronach internetowych.

Informacje dla kandydatów są szczegółowo opisane. Jednak wątpliwości budzą kryteria przyznawania punktów za udział w wolontariacie, które mogą znaleźć się na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej. W wielu przypadkach kilka punktów może mieć wpływ na zakwalifikowanie się do wymarzonej szkoły. Nic dziwnego, że temat budzi emocje. Wpłynął nawet wniosek do Marcina Wiącka, Rzecznika Praw Obywatelskich, w którym zwrócono uwagę, że zasady przyznawania punktów nie są precyzyjne i różnią się w zależności od szkoły. Dlaczego tak jest?

Punkty za wolontariat – podstawa prawna i praktyka

Zgodnie z rozporządzeniem MEiN z 18 listopada 2022 r. w sprawie przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego oraz postępowania uzupełniającego do publicznych przedszkoli, szkół, placówek i centrów, za osiągnięcia w zakresie aktywności społecznej (w szczególności w formie wolontariatu) uczeń może otrzymać 3 punkty. Nie wiadomo, ile dokładnie czasu powinien poświęcić na tę działalność. Prawo oświatowe wskazuje, że takich informacji można szukać w statutach szkół. Jednak zdarza się, że zapisy w tych dokumentach znacznie różnią się między sobą.

Choć są miejsca w Polsce, gdzie samorząd stara się rozwiązać ten problem związany z rekrutacją do szkół średnich. W Warszawie po konsultacjach z dyrektorami opracowano wspólne kryteria. Ustalono, że warunkiem przyznawania wpisu na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej jest systematyczna praca ucznia w ramach wolontariatu lub praca na rzecz środowiska szkolnego, albo lokalnego. Taka działalność musi odbywać się przez co najmniej 50 godzin podczas całego okresu edukacji w szkole podstawowej, ale nie mniej niż 10 godzin w jednym roku szkolnym.

Przeczytaj również: Rekrutacja do szkół średnich 2024. Kuratoria podały terminy

Punkty za wolontariat – reakcja RPO

Problem dostrzegają nie tylko uczniowie i rodzice. Piotr Komosa w publikacji „Wolontariat w szkole zgodnie z prawem. Vademecum dla kadr oświatowych, opiekunów szkolnych kół wolontariatu, koordynatorów wolontariatu, wolontariuszy oraz ich rodziców” zwrócił uwagę, że obowiązujące rozwiązanie odbiega od ideału, szczególnie w kontekście ogólnopolskim. Opinię eksperta przytoczył Rzecznik Praw Obywatelskich. Podkreślił, że:

– W publikacji zwrócono uwagę na analizy regulaminów wolontariatu opublikowane na stronach internetowych szkół podstawowych. Występowały duże różnice w liczbie godzin koniecznych dla zdobycia przez ucznia 3 punktów (20, 23, 30 czy nawet 60 godzin). Niektóre szkoły sumowały czas poświęcony na wolontariat już od IV klasy, zaś inne oczekiwały zaangażowania w klasach VII-VIII. Takie zróżnicowanie może być odbierane przez uczniów jako niesprawiedliwe i krzywdzące, dlatego też – w ocenie autora – należy rozważyć uregulowanie tej kwestii w przepisach prawa powszechnie obowiązującego.

Dlatego pod koniec marca 2024 roku RPO napisał w tej sprawie do Ministerstwa Edukacji. Poprosił o opinię ministry Barbary Nowackiej oraz o informację, czy do MEN-u były kierowane skargi dotyczące nieprecyzyjnych kryteriów przyznawania punktów za wolontariat.