Szkoły po powodzi. Jak może przebiegać organizacja nauki?

Ponad 600 szkół na terenach dotkniętych powodzią zawiesiło prowadzenie zajęć. Jak będzie wyglądać powrót uczniów do szkoły, gdy woda już opadnie? Czy możliwy jest powrót do nauki zdalnej? O możliwe scenariusze pytamy Tomasza Szabłowskiego – lubelskiego kuratora oświaty, który pozostaje w stałym kontakcie z kolegami z Dolnego Śląska.

Spis treści:

Nauka w szkołach dotkniętych powodzią. Możliwe scenariusze
Co wynika ze stanu klęski żywiołowej? Konsekwencje dla edukacji

Z informacji przekazanych przez kuratorów oświaty do godz. 10:00 we wtorek 17 września, wynika, że w wyniku powodzi w 4 województwach (dolnośląskim, opolskim, lubuskim i śląskim) zajęcia zawieszono w ponad 600 szkołach, przedszkolach i placówkach, z czego najwięcej w województwie dolnośląskim – 337.

Zgodnie z zapisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach dyrektor, za zgodą organu prowadzącego, może zawiesić zajęcia na czas oznaczony, jeżeli wystąpiły na danym terenie zdarzenia inne niż określone w ust. 2a, które mogą zagrozić zdrowiu uczniów. (par. 18, ust. 2). Możliwe, że część placówek zostanie zadysponowana do innych celów w związku z wprowadzeniem stanu klęski żywiołowej.

Sprawdź: Zdalna pomoc psychologiczna dla dzieci i młodzieży. Specjaliści są w gotowości

Nauka w szkołach dotkniętych powodzią. Możliwe scenariusze

Obecnie wszyscy mieszkańcy terenów dotkniętych kataklizmem są skupieniu na ratowaniu swojego życia i majątku, jednak gdy woda opadnie uczniowie i ich rodzice będą musieli odnaleźć się w nowej rzeczywistości – także tej edukacyjnej. O możliwe scenariusze na najbliższe tygodnie i miesiące zapytaliśmy lubelskiego kuratora oświaty – Tomasza Szabłowskiego:

"Myślę, że na poziomie rządu i ministerstwa na pewno będziemy starali się uniknąć nauki zdalnej, choć w grę wchodzi model hybrydowy. Szczęście w nieszczęściu, po pandemii jesteśmy dobrze przygotowani. Nie mamy jeszcze dokładnych informacji o tym, które szkoły zostały zalane i w jakim stopniu. Jeśli gdzieś faktycznie pojawi się nauka zdalna, to w szkołach średnich i raczej nie potrwa to dłużej niż tydzień czy dwa. Dla starszych uczniów nie będzie z tego dużej straty (dla ich edukacji – przyp. red.), co innego w klasach 1-3 (szkoły podstawowej – przyp.red.), nie mówiąc o przedszkolach. Nie wiemy ile szkół będzie wyłączonych z użytku, ale to powinny być pojedyncze przypadki, chociaż zdjęcia z zalanych miejscowości wyglądają dramatycznie."

Kurator podkreśla, że zawieszenie zajęć nie musi wcale oznaczać zalania szkoły:

"Samo zawieszenie zajęć w szkole nie oznacza, że budynek nie nadaje się do prowadzenia lekcji. Na pewno wiele szkół zamknięto prewencyjnie, zabezpieczając je na wypadek nadejścia nadspodziewanie wysokiej fali czy przerwania umocnień przeciwpowodziowych. Nawet jeśli szkoła jest bezpieczna, to nie można narażać zdrowia uczniów, którzy musieliby dojechać do niej przez zalane czy zniszczone drogi. Budynki szkolne są adaptowane na tymczasowe schronienia dla ewakuowanych czy magazyny z pomocą humanitarną. Te placówki szybko wrócą do normalnego funkcjonowania. Mamy taką grupę z kuratorami, ci z Opola teraz mało piszą – wiadomo, mają pełne ręce roboty – oni potwierdzają, że szkoły są zamknięte, ale mówią też, że pogoda się poprawia i mają nadzieję, że najgorsze już za nimi".

Tam, gdzie po zakończeniu najpilniejszych prac porządkowych i remontowych uczniowie szkół podstawowych wciąż nie będą mogli wrócić do swojej szkoły, samorządy będą organizowały zajęcia w innych placówkach oświatowych lub takich, które sprawnie można zaaranżować do nowej roli. Przykładem może być rezydencja Prezydenta RP w Wiśle, która zostanie udostępniona uczniom zalanych szkół do czasu osuszenia budynków. Więcej na temat prezydenckiej pomocy dla powodzian można przeczytać w tym artykule.

Choć sytuacja cały czas ulega zmianie i nie sposób formułować jednoznacznych wniosków, kurator Szabłowski ma nadzieję, że szkody w placówkach oświatowych uda się naprawić przed końcem roku kalendarzowego. Ma to szczególne znaczenie dla tegorocznych maturzystów, którzy w grudniu powinni przystąpić do egzaminów próbnych. Kurator uspokaja, że nawet gdyby remonty miały potrwać dłużej, to czasu jest wystarczająco dużo, żeby z wyprzedzeniem przygotować inne obiekty i zawczasu poinformować o tym uczniów.

Kuratorzy z całego kraju pozostają w stałym kontakcie. Te, których nie dotknęła powódź zapewniają o wszelkiej możliwej pomocy dla kolegów z Dolnego Śląska i okolic. W lubelskim kuratorium (a zapewne także w innych) od kilku dni trwa zbiórka darów dla poszkodowanych.

Przeczytaj: Powódź w Polsce. Odwołane zajęcia w szkołach i pomoc psychologiczna

Co wynika ze stanu klęski żywiołowej? Konsekwencje dla edukacji

W czasie obowiązywania stanu klęski żywiołowej dopuszcza się stosowanie następujących ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela:

obowiązku opróżnienia lub zabezpieczenia lokali mieszkalnych bądź innych pomieszczeń;
nakazu ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów i obiektów;
nakazu lub zakazu przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach;
nakazu lub zakazu określonego sposobu przemieszczania się.

W założeniach stan klęski żywiołowej ma przyspieszyć reakcję na zagrożenie, przede wszystkim skracając łańcuch decyzyjny i wymogi biurokratyczne. Zmiany w prawie, które się z nim wiążą mają jeden podstawowy cel – chronić zdrowie, życie i bezpieczeństwo mieszkańców. W tak dramatycznych okolicznościach edukacja schodzi na dalszy plan.

W Ustawie o stanie klęski żywiołowej próżno szukać bezpośredniego odniesienia do edukacji, szkół, oświaty, kuratoriów itp., ale przywołane powyżej ogólne zapisy (np. nakaz lub zakaz przebywania w określonych miejscach i obiektach) w oczywisty sposób mogą wpływać na funkcjonowanie szkół. Wszystko będzie jednak zależało od decyzji osób, które na mocy ustawy zyskują nadzwyczajne uprawnienia.

Trzeba pamiętać, że w historii III RP po raz pierwszy skorzystano z przepisów o stanach wyjątkowych, a przecież już wcześniej, czy to w trakcie pandemii, czy po wybuchu wojny na Ukrainie, szkoły pełniły różne funkcje, a zajęcia były zawieszane i odwoływane na mocy innych przepisów.