aliteracja (łac. ad litteram - do litery)

jedna z odmian instrumentacji głoskowej, czyli zabiegu polegającego na przemyślanym ułożeniu tych samych powtarzających się głosek w wersach lub grupach wyrazów, w celu wydobycia efektów brzmieniowych lub semantycznych. W wypadku aliteracji jednakowe głoski występują na początku wyrazów stojących obok siebie, bądź zajmujących te same miejsca w wersie lub zdaniu. Wyróżnia się trzy funkcje aliteracji:

instrumentacyjną, w celu wydobycia brzmieniowych funkcji mowy, np. "Tysiącem srebrnych nożyc szybko strzygą ciszę" (L. Staff Wysokie drzewa);

semantyczną, wskazującą na znaczeniowe związki między podobnymi brzmieniowo wyrazami, np. "ziemia wonna, winna i łunna" (J. Tuwim Pomnik);

wierszotwórczą - organizacja budowy wersów przy użyciu stałych powtórzeń głosek, np. - S. Młodożeniec Wiek XX.

Aliteracja, stosowana w całej poezji europejskiej, szczególną rolę odgrywała w średniowieczu, a w Polsce w twórczości futurystów.