pisarz i filozof francuski doby oświecenia. Był synem paryskiego notariusza i wychowankiem szkoły jezuickiej. Był człowiekiem bardzo ambitnym, zdolnym, błyskotliwym, drażliwym, mściwym i zuchwałym. W latach 20. XVIII w. zadebiutował jako dramaturg, co pozwoliło mu trafić na salony. Bardzo szybko jednak został oskarżony o szerzenie niebezpiecznych poglądów, niemoralność i oszczerstwa, za co trafił do Bastylii.
W latach 1726-29 przebywał w Anglii, gdzie zapoznał się z dziełami Newtona, Locke'a, Shaftesbury'ego i deistów. Stał się też entuzjastą angielskiego ustroju społeczno-politycznego i tamtejszej gospodarki. Interesował się historią, którą postrzegał jako proces wyzwalania rozumu i oczyszczania obyczajów. Uważał, że aż do XVIII w. dzieje ludzkości były nieustannym pasmem błędów (najsurowiej oceniał średniowiecze), z których jednak czasy mu współczesne wyszły zwycięsko, gdyż pozwoliły zatryumfować rozumowi. Uważał, że historia jest ciągłą walką przesądu z rozumem.
Jego najważniejsze dzieła to: Epoka Ludwika XIV, Studium o historii powszechnej oraz obyczajach i duchu narodów, Filozofia historii. Był zwolennikiem monarchii oświeconej i z dużym zaangażowaniem opiewał współczesnych sobie monarchów: Karola XII, Piotra I, Katarzynę II, Fryderyka II. Zdecydowanie walczył z Kościołem katolickim, przepowiadając mu rychły koniec i oskarżając go o celowe utrzymywanie ludzkości w ciemnocie i zacofaniu.
Wyznawał i głosił deizm, a w swojej posiadłości w Ferney stworzył ośrodek kultu Najwyższej Istoty. Swoim ciętym piórem walczył z przesądami, fanatyzmem, niedoskonałym prawem, nietolerancją i niesprawiedliwością. Był jednak bardzo niekonsekwentny w swoich poglądach i często sam sobie przeczył. Miał szerokie zainteresowania i uchodził za jednego z największych oryginałów swojej epoki. Był też współautorem Wielkiej encyklopedii francuskiej.