demokratyczno-niepodległościowy obóz polityczny działający w latach 1861-64 w Królestwie Polskim. W przeciwieństwie do "białych" wysuwali program walki zbrojnej o niepodległość połączonej z jednoczesnym uwłaszczeniem chłopów. Obóz rozwinął się z działających nielegalnie w latach 1856-60 kół i związków spiskowych. "Czerwoni" zorganizowali trójzaborową organizację powstańczą i podjęli w 1862 r. przygotowania do powstania. Powołano tajne władze (wojewódzkie, powiatowe, miejskie), tajną policję, skarb, pocztę, drukarnie, warsztaty produkujące broń. Od października 1862 r. zaczęto pobierać konspiracyjne podatki.
Nad całością tych działań czuwał tzw. Komitet Miejski, który w czerwcu 1862 r. zmienił nazwę na Komitet Centralny Narodowy, z Jarosławem Dąbrowskim na czele. Celem jego działań było wywalczenie niepodległości dla Polski. By zwiększyć szanse powstania, "czerwoni" nawiązali współpracę z rosyjskimi rewolucjonistami z tajnej organizacji spiskowej "Ziemia i Wolność" (której przewodził Aleksander Hercen). Mimo rozbieżności co do losów Litwy, Białorusi i Ukrainy, spiskowcy rosyjscy obiecali pomóc Polakom, kiedy wybuchnie powstanie. Komitet Centralny Narodowy (w którym od 1862 r. obok Dąbrowskiego znalazł się także nastawiony bardziej umiarkowanie Agaton Giller) był właściwie podziemnym rządem. W 1862 r. wyznaczył on swoje zasadnicze cele: wywołanie powszechnego powstania narodowego oraz uwłaszczenie chłopów (za odszkodowaniem dla ziemiaństwa wypłaconym przez państwo). Przygotowań do powstania nie osłabiło nawet aresztowanie Dąbrowskiego w sierpniu 1862 r. Zastąpił go wtedy Zygmunt Padlewski. Pod koniec tegoż roku w obozie "czerwonych" znajdowało się ok. 20 tys. ludzi. Kierowali oni powstaniem od stycznia do września 1863 r.
Nie znalazłeś tego, czego szukasz na Bryku?
Jest tutaj pełno osób, które moga Ci pomóc!
Zadaj pytanie i otrzymaj szybką odpowiedź.
