Polska - sieć miejska

Miejską sieć osadniczą w Polsce tworzy 870 miast (dane z 1997 roku). Liczba mieszkańców miast stale wzrasta. W geografii osadnictwa, do określania poziomu zurbanizowania obszarów używany jest współczynnik urbanizacji. Jest to procent ludności zamieszkałej w miastach w stosunku do ogólnej liczby ludności danego obszaru.

Systematyczny wzrost udziału ludności miejskiej w okresie powojennym związany był z rozwojem przemysłu i migracjami ze wsi do miast. Szczególnie szybko rozwijały się miasta w latach 50. i 70.

Większość spośród 870 istniejących miast to miasta małe (poniżej 20 tys. mieszkańców - tab. 34).

W sieci osadniczej Polski można wyróżnić kilka szczebli:

· Największą strukturą przestrzenną są konurbacje. Typową konurbacją jest zespół miast na Górnym Śląsku. To największy w Polsce obszar zurbanizowany, zamieszkany przez ponad 3 mln ludzi. W niektórych materiałach źródłowych za konurbację uważa się też Trójmiasto.

· Drugą co do wielkości miejską strukturą przestrzenną są aglomeracje. Przykładowymi aglomeracjami mogą być: warszawska, łódzka, krakowska, poznańska, wrocławska.

· Miejskie ośrodki wzrostu - około 80 miast średniej wielkości.

· Ośrodki lokalne - 500 miast i kilka tysięcy wsi (najczęściej gminnych) mających znaczenie lokalne.

Miasto może pełnić różne funkcje. Często jedna z nich jest funkcją dominującą, będącą źródłem utrzymania większości mieszkańców miasta. Najogólniej miasta dzieli się na przemysłowe, rolnicze i usługowe. Większe miasta są przeważnie dwufunkcyjne (np. przemysłowo-usługowe - tab. 35).

Funkcja przemysłowa miast polskich związana jest często z wydobyciem surowców mineralnych (miasta Górnego Śląska, Wałbrzych, Bełchatów, Tarnobrzeg) lub przemysłem ciężkim (Kraków, Stalowa Wola). W mniejszych miastach funkcję przemysłową może pełnić rzemiosło.

Prawie każde miasto posiada na swoich peryferiach użytki rolne. W związku z tym pełni również funkcję rolniczą. W niektórych małych miastach mieszka duża liczba osób zajmujących się rolnictwem.

Spośród funkcji usługowych można wyróżnić:

• funkcję transportową - szczególnie widoczną w miastach portowych, miastach nadgranicznych oraz tradycyjnych węzłach komunikacyjnych;
• funkcję handlową - bardzo szybko rozwijającą się w ostatnich latach (miasta wzdłuż granicy z Niemcami, miasta targowe);
• funkcję turystyczną - miasta w atrakcyjnych regionach turystycznych (Zakopane, Krynica, Karpacz, Łeba, miasta pielgrzymkowe - Częstochowa, Kalwaria Zebrzydowska);
• funkcję administracyjną - prawie każde miasto jest siedzibą władz samorządowych (wojewódzkich, powiatowych lub gminnych).

Zmiany współczynnika urbanizacji w Polsce po II wojnie światowej

Największe miasta Polski

Struktura wielkościowa miast

Struktura funkcjonalna miast Polski