czynniki sprzyjające osadnictwu. Najbardziej pierwotnymi atrakcjami
osadniczymi były te, które wpływały na działalność rolniczą. Inne
czynniki związane są z działalnością przemysłową i transportową.
Istnieją także atrakcje osadnicze natury politycznej.
Podstawowymi atrakcjami osadniczymi są:
- dobre warunki glebowe - są jednym z pierwszych czynników
wpływających na koncentrację ludności. Najstarsze cywilizacje
(egipska czy chińska) powstały na terenach żyznych gleb
sprzyjających rozwojowi rolnictwa. Są to głównie czarnoziemy i
mady;
- dostęp do wody - również należy do pierwotnych czynników
osadniczych. Woda jest niezbędna do życia oraz rozwoju
gospodarczego obszaru (rolnictwa, przemysłu). Również ten czynnik
warunkował powstanie pierwszych cywilizacji (nad Nilem, Tygrysem,
Eufratem, Jangcy, Huang-ho). Należy także zauważyć, że zdecydowana
większość miast utworzyła się nad rzekami lub jeziorami;
- korzystne warunki klimatyczne - najbardziej sprzyjające
osadnictwu warunki stwarza klimat umiarkowany i podzwrotnikowy
(Europa, Ameryka Północna) oraz strefa monsunów (Azja Południowa i
Wschodnia). Właśnie w takich warunkach możliwa jest uprawa
większości roślin i hodowla zwierząt;
- równinna rzeźba terenu - sprzyja osadnictwu poprzez brak barier
dla rozwoju szlaków komunikacyjnych, budownictwa oraz mechanizacji
rolnictwa;
- bliskość morza - ponad połowa ludności świata żyje w odległości
nie większej niż 200 km od morza lub oceanu. Obszary nadmorskie
cechują się zazwyczaj równinną rzeźbą terenu, dobrymi glebami oraz
łagodnym morskim klimatem. Pewne znaczenie ma też rola żywieniowa i
transportowa morza. Nad morzem powstały duże miasta portowe. Coraz
większe znaczenie ma też rola turystyczno-wypoczynkowa morza. Na
wybrzeżach morskich powstało wiele kurortów.
- surowce mineralne - czynnik ten w dużym stopniu wpływał na
rozmieszczenie ludności w XIX i w pierwszej połowie XX wieku.
Szczególnie duże skupiska ludności powstały w zagłębiach węgla
kamiennego, a następnie ropy naftowej. Przykładami mogą być Górny
Śląsk, Zagłębie Ruhry w Niemczech lub środkowa Anglia;
- przemysł - ten dział gospodarki narodowej ma tendencje do
koncentracji zakładów na stosunkowo niewielkim obszarze. Skupiają
się tam również pracujący w przemyśle ludzie. Często są to
wspomniane wyżej miejsca wydobycia surowców mineralnych, na bazie
których rozwinął się przemysł. Dzisiaj nie ma już tak wyraźnej
zależności między rozmieszczeniem przemysłu przetwórczego a bazą
surowcową;
- wysoki poziom rozwoju gospodarczego niektórych państw lub
regionów jest zachętą dla imigrantów. Przybywają oni na te obszary
w poszukiwaniu pracy i polepszenia warunków życiowych.
