H. Ch. Andersen Słowik, bohater główny i tytułowy; mały ptaszek, żyjący w lesie w pobliżu pałacu cesarza, jest przeciwieństwem słowika-pozytywki.
Wygląd: Był malutki, szary, niepozorny, trudno go było zauważyć wśród listowia. W porównaniu z nim sztuczny słowik był przepiękny, lśnił od drogich kamieni, był "wysadzany brylantami, rubinami i szafirami".
Życiorys: Niewiele informacji w utworze, wiadomo jedynie, że zamieszkiwał w lesie nieopodal pałacu cesarskiego i zachwycał wszystkich, zwłaszcza najuboższych ludzi swym pięknym śpiewem.
Charakterystyka: Słowik odznaczał się wrażliwością i współczuciem. Wiedział, że jego cudowny śpiew koi smutki i cierpienia ubogich, ciężko pracujących ludzi: pomywaczki, rybaków. Właśnie dla nich słowik śpiewał najpiękniej. Cechowały go życzliwość i wdzięczność. Chętnie pospieszył do pałacu cesarza, kiedy usłyszał, że władca chce posłuchać jego śpiewu. Zgodził się także pozostać w pałacu, mimo iż bardzo kochał swój leśny dom wśród gałęzi. Tak jak ludzie, słowik potrafił przebaczać. Choć cesarz wygnał go z pałacu i z państwa, ptaszek wrócił, aby uratować władcę od śmierci. Swoim pięknym śpiewem potrafił obłaskawić nawet śmierć. Słowik był także bardzo mądrym ptakiem. Nie zgodził się ponownie zamieszkać w pałacu, ale poprosił, by mógł odwiedzać cesarza i opowiadać mu o troskach, kłopotach i radościach jego poddanych. Wiedział, że dzięki temu cesarz lepiej pozna swoje państwo i stanie się jeszcze lepszym władcą.
Żywemu słowikowi został przeciwstawiony słowik-zabawka, ładny, misternie wykonany, ale martwy. Zabawka zepsuła się, gdy chory cesarz najbardziej potrzebował jego śpiewu.
Rola w utworze: Szary i niepozorny jest symbolem prawdziwych wartości (dobro, wierność, wdzięczność, czułość, skromność, prawda), tych, które powinny znajdować się w każdym ludzkim sercu. W przeciwieństwie do niego słowik - drogocenna zabawka jest symbolem wartości fałszywych, często ukrytych pod zewnętrznym bogactwem i przepychem formy, która kryje w sobie bezduszny mechanizm.