łaska

ktoś z bożej łaski - 1. najczęściej o artyście uzdolnionym; 2. także o człowieku, który trudni się zajęciem, do którego nie ma fachowego przygotowania: 1) To skrzypek z bożej łaski, w całym powiecie lepszego nie znajdziecie; 2) Grześ to taki majsterkowicz z bożej łaski, ale jak trzeba, to i żelazko naprawi, i do pralki zajrzy, a w wolnej chwili zabawkę dziecku wystruga.

jak z łaski - o czymś ofiarowanym niechętnie: Uśmiechnęła się jak z łaski i odeszła dumnie, nie oglądając się na pogrążonego w rozpaczy chłopaka.

na łasce losu - o czymś, co zostało pozostawione własnemu losowi, przeznaczeniu: Płynąc na północ, zdaliśmy się na łaskę losu - jeśli nie spotkamy lądu, zginiemy.

jeśli łaska - jeśli można. Bohaterka poematu A. Mickiewicza Pan Tadeusz, tak prosiła Jankiela o koncert:

"... gdy to Zosia widzi,

Podbiega i na białej podaje mu dłoni

Drążki, którymi zwykle mistrz we struny dzwoni;

Drugą rączką po siwej brodzie starca głaska

I dygając: «Jankielu - mówi - jeśli łaska,

Wszak to me zaręczyny, zagrajże Jankielu,

Wszak nieraz przyrzekałeś grać na mym weselu!»"

bez łaski - obejdzie się, nie trzeba (do kogoś, kto manifestacyjnie okazuje, że spełnienie naszej prośby będzie dla niego wyjątkowo trudne): Jeśli rzeczywiście to cię tyle kosztuje, nie musisz tego dla mnie robić, bez łaski!

być w łasce - cieszyć się czyjąś przychylnością. Senator Nowosilcow z dramatu A. Mickiewicz Dziady cz. III ma sen, w którym raz cieszy się łaską cara, a raz zostaje odrzucony i skrytykowany:

"Pismo! - to do mnie - reskrypt Jego Carskiej Mości!

Własnoręczny - ha! ha! ha! - rubli sto tysięcy.

Order! - gdzie - lokaj, przypnij - tu. Tytuł książęcy!

A! - a! - Wielki Marszałku; a! - pękną z zazdrości.

(przewraca się)

Do Cesarza! - przedpokój - oni wszyscy stoją;

Nienawidzą mnie wszyscy, kłaniają się, boją.

Marszałek - Grand Contrôleur - ledwie poznasz, w masce.

Ach, jakie lube szemrania,

Dokoła lube szemrania:

Senator w łasce, w łasce, w łasce, w łasce, w łasce".