oczy

Argusowe oczy ARGUS

bieda zajrzała komuś w oczy BIEDA

czuć (mieć) piasek w oczach (pod powiekami) PIASEK

iść (pójść, uciec, uciekać) gdzie oczy poniosą (też: gdzie oczy poniosą) - iść gdzieś bez określonego celu; pójść byle gdzie; uciec, byle dalej od miejsca zagrożenia: Zrozumiał, że nie wytrzyma tu ani chwili dłużej. Ciągłe docinki, głupie żarty, złośliwości, wszystko to utwierdzało go w postanowieniu wyruszenia w nieznane. Iść przed siebie, gdzie oczy poniosą - tylko to miał teraz w głowie.

coś kłuje (kole) (kogoś) w oczy - coś wywołuje czyjąś zazdrość, zawiść; coś kogoś denerwuje, irytuje, prowokuje; coś budzi czyjąś niechęć: W dzisiejszych czasach nie jest dobrze obnosić się ze swoim bogactwem. Są ludzie, których czyjś dobrobyt kłuje w oczy. Oni mogą zaszkodzić, mogą wyrządzić krzywdę.

mieć bielmo na oczach BIELMO

mieć klapy (klapki) na oczach KLAPY

mieć oczy (szeroko) otwarte (na coś, na wszystko) - zachowywać szczególną czujność, czuwać; zwracać na coś uwagę; uważać na coś: Dla harcerza stojącego na warcie nie istnieją takie pojęcia jak zmęczenie, brak uwagi czy senność. On musi być zawsze gotów, musi mieć oczy szeroko otwarte.

mówić (powiedzieć, wygarnąć) coś komuś w oczy (też:mówić /powiedzieć, wygarnąć/ komuś prawdę w oczy) - zdobyć się wobec kogoś na (bolesną) szczerość; być wobec kogoś szczerym; mówić komuś nieprzyjemną (niewygodną) prawdę; mówić w sposób bezpośredni, otwarty: Nie będę owijał w bawełnę i powiem ci prawdę w oczy: jesteś leniwy i bezproduktywny. Nie lubię cię.

mydlić (zamydlić) komuś oczy - okłamywać kogoś; wprowadzać kogoś w błąd; wmawiać coś komuś: Sytuacja staje się nieznośna. Doskonale widziałem, jak włamywałeś się do mojej piwnicy, więc przestań mydlić mi oczy i wpierać, że byłeś wtedy w szkole. To nawet nie jest śmieszne, to jest zwyczajnie głupie.

oczy się komuś otwierają (otworzyły) - ktoś zaczyna orientować się w zaistniałej sytuacji; do kogoś zaczyna docierać prawda; ktoś zaczyna sobie zdawać z czegoś sprawę: Oczy mu się otworzyły już po przejechaniu pierwszych kilometrów nowo kupionym samochodem. Tu nic nie działało jak należy. Dotarło do niego, że zrobił najgorszy interes w swoim życiu - za duże pieniądze kupił gruchota, który już od dawna powinien spoczywać na złomowisku.

otwierać (otworzyć) komuś oczy - orientować kogoś w zaistniałej sytuacji; sprawiać, że do kogoś zaczyna docierać prawda; ukazywać coś komuś w prawdziwy, rzetelny sposób: Zrozumiał, że nie ma innej rady i że musi otworzyć Adamowi oczy. Westchnął ciężko, bowiem musiał powiedzieć temu dobremu koledze, że dziewczyna, którą on tak bardzo kocha, ma innego.

komuś źle (dobrze) patrzy z oczu ŹLE

przymknąć (przymykać) na coś oczy - udawać, że się czegoś nie widzi; tolerować czyjeś postępowanie; nie zwracać na coś uwagi; okazać wobec czegoś pobłażliwość: Nie miałbym szans, żeby dostarczyć ci cukierki, na szczęście portierka w tym szpitalu jest osobą ludzką i potrafi przymknąć oczy na takie drobne naruszenie regulaminu.

robić do kogoś słodkie oczy - wdzięczyć się do kogoś; próbować kogoś poderwać, oczarować; zalecać się do kogoś: Nic pani nie pomoże robienie do mnie słodkich oczu, moja decyzja jest nieodwołalna: ten egzamin na prawo jazdy oblała pani z kretesem!

robić (zrobić) wielkie oczy - okazywać swoje zdumienie; zdziwić się; być czymś zaskoczonym: Pokazałem mu czarno na białym, że od tygodnia nie pokazywał się w pracy. Najpierw zrobił wielkie oczy, potem nagle spokorniał i poprosił, by nie zwalniać go dyscyplinarnie.

rosnąć (urosnąć) w czyichś oczach - zdobyć sobie czyjeś uznanie, szacunek; zostać przez kogoś docenionym: Twój uczynek sprawił, że od wczoraj urosłeś w moich oczach. Nie każdy byłby gotów w środku zimy skoczyć do wody i narazić swe życie dla drugiego człowieka.

rosnąć w oczach - gwałtownie zbliżać się, przybliżać: Pociąg nadjeżdżał zbyt szybko, dosłownie rósł w oczach przerażonej gromadki, skupionej wokół tkwiącego na torach samochodu.

rzucać się (komuś) w oczy - 1) być widocznym; robić coś demonstracyjnie, na pokaz; 2) być bezspornym, oczywistym, powszechnie wiadomym: 1) Ala ubierała się w jaskrawoczerwone stroje, włosy farbowała na fioletowo, usta zaś malowała karminową szminką. Lubiła rzucać się ludziom w oczy, lubiła słuchać komentarzy na swój temat; 2) Dom bez drzwi wejściowych? Ależ to nonsens, pomyłka pijanego architekta! Tak się nie da mieszkać, głupota, że aż się rzuca w oczy.

skakać (skoczyć) komuś do oczu - atakować kogoś (fizycznie bądź werbalnie); gwałtownie na kogoś napadać; wszczynać awanturę, spór, kłótnię: Niech pan da spokój. Fakt, że wjechałem przednimi kołami na trawnik przed pana domem, to jeszcze nie powód, by skakać mi do oczu i publicznie robić awanturę.

skakać (skoczyć) sobie (wzajemnie) do oczu - zażarcie się kłócić, awanturować; prowadzić zaciekły spór; gwałtownie napadać na siebie w czasie dyskusji, sprzeczki: Panowie ewidentnie za sobą nie przepadali. Zazwyczaj wystarczał byle pretekst, by zaczęli skakać sobie nawzajem do oczu. Tylko nieliczni znali przyczynę tej niechęci - spór o piękną kobietę.

sypać (komuś) piaskiem w oczy PIASEK

łuski z oczu komuś spadają (opadają) ŁUSKI

spędzać (spędzić) komuś sen z oczu (z powiek) SEN

spojrzeć czemuś w oczy - podjąć wyzwanie; odważnie stanąć wobec jakiegoś niebezpieczeństwa, zagrożenia; zachować się godnie, dumnie: Z jego twarzy biła pewność siebie, ale nie była to głupia duma, raczej przekonanie o własnej wartości, jakie mógł żywić jedynie ten, kto nie raz zaglądał śmierci w oczy.

spojrzeć prawdzie (sobie) w oczy - być gotowym do powiedzenia sobie bolesnej prawdy; być szczerym wobec siebie: Spójrzmy wreszcie prawdzie w oczy: nie jesteśmy narodem wybranym, a inni śmieją się z rzadkiego połączenia głupiej dumy narodowej i nawarstwiających się przez wieki kompleksów.

stracić kogoś (coś) z oczu - przestać kogoś (coś) widzieć: stracić z kimś kontakt; nie wiedzieć, co się z kimś dzieje, gdzie przebywa: Pamiętam, jak oddalał się ode mnie coraz bardziej. Szedł w stronę wylotu ulicy, a jego sylwetka robiła się coraz mniejsza i mniejsza. Wreszcie straciłem go z oczu. Dopiero po latach uświadomiłem sobie, że tamtego dnia straciłem go z oczu na zawsze.

świecić oczyma za kogoś (za coś) - mieć z czyjegoś powodu nieprzyjemności; głupio się czuć przez kogoś; wstydzić się za kogoś (za coś): być zmuszonym do tłumaczenia się (zamiast kogoś innego): Tym razem Michał postanowił powiedzieć prawdę. Miał już serdecznie dość świecenia oczyma za swojego brata. Nie mogło być tak, by każdy występek Piotrka szedł na jego konto.

nie wierzyć (uwierzyć) własnym oczom - bardzo się dziwić; nie móc w coś uwierzyć; nie potrafić przyjąć do wiadomości oczywistych faktów: Kiedy wszedł do kuchni, zamarł ze zdziwienia. Widział przygotowaną kolację, ale nie wierzył własnym oczom. Jak to? Przecież Anka nie potrafiła nawet zagotować wody na herbatę, a tu taki wykwintny posiłek...

zginąć (zniknąć) komuś z oczu - ukrywać się przed ludźmi; przebywać nie wiadomo gdzie; przestać być widzianym: Jakieś dwa tygodnie temu Michał zniknął mi z oczu. Z rozmów z jego przyjaciółmi dowiedziałem się, że oni też nie mieli pojęcia, gdzie przebywa człowiek, który pożyczył od życzliwych mu ludzi kilkaset tysięcy złotych. Postanowiliśmy więc wynająć prywatnego detektywa.

zmieniać się w oczach - szybko się zmieniać; przechodzić gwałtowną przemianę, metamorfozę: Przyjemnie było patrzeć, jak chłopiec zmienia się w oczach, jak z zapatrzonego w siebie narcyza i egoisty wyrasta człowiek pełen szacunku dla innych, wrażliwy i życzliwy.

śmierć zajrzała komuś w oczy ŚMIERĆ