Najwybitniejszy polski komediopisarz. Urodził się w Surochowie pod Jarosławiem w zaborze austriackim, jako trzeci syn z dziewięciorga rodzeństwa. Ojciec poety, Jacek, pochodził z podupadłej rodziny szlacheckiej, ale posag żony i własna zapobiegliwość pozwoliły mu podnieść status społeczny i uzyskać w 1822 r. tytuł hrabiowski.
Aleksander odebrał wykształcenie domowe i raczej skromne, ale uzupełniał je i pogłębiał samodzielnie przez całe życie. W 1809 r. zaciągnął się, za przykładem starszych braci, do armii Księstwa Warszawskiego. Uczestniczył w kampanii 1812 r., został odznaczony Krzyżem orderu Virtuti Militari, walczył nad Berezyną, wreszcie uciekł z niewoli rosyjskiej. W latach 1813-14 był oficerem ordynansowym w sztabie cesarskim, walczył pod Dreznem, Lipskiem i Hanau, za co otrzymał order Legii Honorowej. Po klęsce Napoleona podał się do dymisji w stopniu kapitana i w 1815 r. wrócił do majątku Beńkowa Wisznia pod Lwowem, głównej siedziby rodziny. Odtąd życie pisarza było związane z Galicją.
Gospodarował wspólnie z ojcem i braćmi, potem już samodzielnie w Jatwięgach. W 1828 r. utracił ojca. W tym samym roku ożenił się z Zofią z Jabłonowskich hr. Skarbkową. Upragniony związek poprzedziły blisko dziesięcioletnie starania o uzyskanie rozwodu Zofii z pierwszym mężem, jednym z najbogatszych ludzi w Galicji, utrudniane przez rodzinę Jabłonowskich.
W powstaniu listopadowym nie brał udziału, ale wspierał je pracą w Obywatelskim Komitecie Pomocy dla Powstania, założonym we Lwowie. W galicyjskim Sejmie Stanowym także rozwinął działalność obywatelską, reprezentując światlejszą część galicyjskiego ziemiaństwa. Działalność ta przypadła na lata rozwijającej się konspiracji poprzedzającej Wiosnę Ludów. Fredro zadeklarował się wtedy jako wróg wszelkiej konspiracji i zwolennik legalizmu, stopniowych zmian, zdobywania autonomii w ramach cesarstwa austriackiego. Występował natomiast ostro w wielu memoriałach i artykułach, domagając się autonomicznych praw dla Galicji i protestując przeciw cenzurze.
Lata 1850-55 Fredrowie wraz z córką spędzili w Paryżu, gdzie mieszkał ich jedyny syn, Jan Aleksander, który nie mógł powrócić do kraju z powodu udziału w kampanii węgierskiej 1848 r.
Po powrocie do ojczyzny Fredro osiadł na stałe we Lwowie, którego był honorowym obywatelem, w swym dworku na Chorążczyźnie. Zamknął się w kółku rodzinnym, nie udzielał się publicznie z powodu choroby i wrodzonej mizantropii. W 1865 r. społeczeństwo złożyło pisarzowi hołd, na jego cześć zorganizowano uroczystość, wręczono mu pamiątkowy medal.
Fredro tworzył przeważnie komedie, ale pisywał też bajki, okolicznościowe wiersze, napisał wspomnienia z młodości Trzy po trzy (powst. 1844-46, wyd. 1917), zabawne Nieszczęścia najszczęśliwszego męża, zbiór aforyzmów - Zapiski starucha (wyd. 1888), a także wiele artykułów i przemówień na różne okazje.
Do historii literatury polskiej przeszedł jednak głównie jako wybitny komediopisarz. Twórczość komediową Fredry można podzielić na dwa okresy: lata 1818-42 i 1857-68. W pierwszym okresie powstały najwybitniejsze dzieła poety: Pan Jowialski (1832), Śluby panieńskie (1833), Zemsta (1834), Dożywocie (1835). Od 1842 r. na okres piętnastu lat nastąpiła przerwa w twórczości komediowej Fredry. Przyczyny tej przerwy, jak i decyzji niepublikowania, nie cofniętej mimo próśb i nalegań, nie są zupełnie jasne. Na pewno odegrały tu rolę ataki krytyków, pomawiających pisarza o obojętność wobec żywotnych spraw narodu. Głębiej utajonym powodem mogła też być konfrontacja własnej twórczości z napływającymi po 1835 r. publikacjami emigracyjnymi romantyków i poczucie rozminięcia się z triumfującym nurtem literackim.
Nieoczekiwany powrót Fredry do komediopisarstwa nastąpił po przyjeździe z Paryża i trwał do 1868 r. Powstały wtedy: Wielki człowiek do małych interesów, Wychowanka, Co tu kłopotu!, Rewolwer. Utwory te są mniej popularne niż dzieła z pierwszego okresu, pisarz nie godził się na ich publikację i wystawienie. Drukiem ukazały się dopiero po śmierci Fredry w zbiorowym wydaniu jego dzieł.
Najbardziej charakterystyczną cechą pisarstwa Fredry jest nieuleganie literackim modom i podążanie własną indywidualną drogą. Najbliższa była mu tradycja polskiego oświecenia. Nawiązuje do niej we wczesnych utworach: Pan Geldhab (1818), Cudzoziemczyzna (wyst. 1824). Najwybitniejsze dzieła Fredry powstały jednak wówczas, gdy przestało na nim ciążyć dziedzictwo tradycji stanisławowskiej i molierowskiej. Przejął wtedy także określone skłonności romantyczne w stopniu, w jakim dały się pogodzić z górującym w jego twórczości realizmem. Realizm, rzetelna obserwacja rzeczywistości, kreowanie pełnych, prawdziwych psychologicznie charakterów to główne cechy komedii Fredry. Łączą się one z humorem, sceptycznym stosunkiem do mód literackich i krytycznym spojrzeniem na romantyczne pozy. Dowcipny dialog, humor sytuacyjny, mistrzostwo w prowadzeniu intrygi sprawiły, że komedie Fredry zajmują do dziś wysoką pozycję wśród polskich utworów scenicznych.
Nie znalazłeś tego, czego szukasz na Bryku?
Jest tutaj pełno osób, które moga Ci pomóc!
Zadaj pytanie i otrzymaj szybką odpowiedź.
