KOMÓRKA - ZWIĄZKI CHEMICZNE

związkami chemicznymi nazywamy połączenie co najmniej dwóch pierwiastków, między którymi zachodzą reakcje chemiczne. Człowiek i zwierzęta pobierają ze środowiska związki chemiczne zawarte głównie w pokarmach.

Związki chemiczne dzielimy na:

nieorganiczne: organiczne:

- woda, - cukrowce,

- sole mineralne: - tłuszczowce,

- chlorek sodu NaCl - białka,

- węglan wapnia CaCO₃ - witaminy

- tlenek krzemu SiO₂ - kwasy nukleinowe

Woda

a) jest nieodzownym składnikiem każdej komórki, w której zachodzi wiele procesów chemicznych;

b) jest dobrym rozpuszczalnikiem wielu substancji;

c) zabezpiecza organizm przed przegrzaniem się, umożliwia termoregulację;

d) umożliwia transport wielu związków chemicznych między komórkami.

Sole mineralne: w ich skład wchodzi wiele pierwiastków zaliczanych do makroskładników i mikroskładników, np.:

a) węglan wapnia - składnik muszli mięczaków i kości kręgowców;

b) chlorek sodu - składnik płynów ustrojowych;

c) tlenek krzemu - tworzy szkieleciki pierwotniaków, okrzemek, wchodzi w skład ścian komórkowych skrzypów.

Cukrowce są złożone z węgla, wodoru i tlenu. Służą jako materiał energetyczny i budulcowy. (schemat 1, str. 142)

Tłuszczowce: są zbudowane z węgla, wodoru i tlenu, nie rozpuszczają się w wodzie. Służą jako:

a) materiał energetyczny: w wyniku spalania tłuszczów uzyskuje się energię potrzebną do pracy komórek;

b) materiał budulcowy: wchodzi w skład błon komórkowych;

c) materiał zapasowy u roślin i zwierząt.

Ponadto tłuszczowce:

a) ochraniają rośliny przed utratą wody, np. woski na liściach;

b) stanowią warstwę termoizolacyjną (chroniącą przed utratą ciepła) u zwierząt;

c) ochraniają niektóre narządy wewnętrzne, np. nerki przed urazami mechanicznymi.

Białka: są zbudowane z około 20 aminokwasów, a te z kolei z takich pierwiastków, jak: węgiel, wodór, tlen, azot, siarka. Białka stanowią podstawowy materiał budulcowy organizmów, jeżeli występują w nadmiarze, mogą być wykorzystywane jako źródło energii. Są też magazynowane w roślinach i stanowią materiał zapasowy, np. u pszenicy.

Złożonymi białkami są enzymy regulujące procesy w komórkach oraz niektóre hormony, np. insulina.

Witaminy: są potrzebne w organizmie do kierowania procesami zachodzącymi w komórkach.

Kwasy nukleinowe: kierują wytwarzaniem białek w komórkach. Są też nośnikami cech dziedzicznych przekazywanych potomstwu.