krew

krew się w kimś burzy (gotuje) - ktoś znalazł się pod wpływem wielkich emocji, jest bardzo wzburzony; kogoś ogarnęła wściekłość, wielka złość: Jeden przez drugiego chłopcy zgłaszali się do udziału w akcji. Aż krew się w nich gotowała na myśl, że wezmą udział w organizowaniu zasadzki na groźnych bandytów.

coś idzie jak krew z nosa - coś wlecze się nieznośnie wolno; coś idzie z trudnością, niesprawnie; coś się opóźnia: Minęła już czwarta nad ranem, a Andrzej utknął na wstępie swego wypracowania o życiu Mickiewicza. Siedział przy biurku nieruchomo, smutno kiwając od czasu do czasu głową. Tak, pisanie zawsze szło mu jak krew z nosa, dlaczego tym razem miałoby być inaczej?

mieć w żyłach błękitną krew (też: w czyichś żyłach płynie błękitna krew) - być szlachetnie urodzonym; być arystokratą, wywodzić się z arystokracji: Fakt, że w czyichś żyłach płynie błękitna krew, nie zwalnia delikwenta z obowiązku ukończenia szkoły średniej i zdania matury - powiedział Michał. - Już dawno minęły czasy, w których samym tytułem hrabiowskim można było zapewnić sobie godne i dostatnie życie.

• Błękitna krew miała płynąć w żyłach greckich bogów, zamieszkujących Olimp. Był to tak zwany "ichor", "krew bogów" - eteryczna ciecz, która odróżniała istoty boskie od zwykłych śmiertelników. Do współczesnego języka pojęcie "błękitna krew" weszło jednak dzięki Hiszpanom, określających mianem "sangre azur" arystokratów, przez których bladą skórę na dłoniach czy głowie prześwitywały przewodzące krew żyłki. Posiadanie białej cery świadczyło o "czystości krwi", a więc o braku domieszki krwi mauretańskiej czy żydowskiej.

mieć coś we krwi - mieć szczególne, wrodzone zdolności w jakiejś dziedzinie; mieć do czegoś naturalny lecz wyjątkowy talent, urodzić się z czymś: Adam? O niego nie musimy się martwić, on żeglowanie ma we krwi, na pewno wygra te regaty.

coś mrozi krew w żyłach - coś budzi przerażenie, strach, grozę: Zofia lubi mocne wrażenia, poszła więc o północy na cmentarz z nadzieją, że nareszcie dozna czegoś, co zmrozi jej krew w żyłach.

napsuć (psuć) komuś krwi - być dla kogoś przyczyną zmartwień; uprzykrzyć komuś życie; przysporzyć komuś trosk, zmartwień: Możesz sobie zabrać te koty nie tylko na weekend, ale na zawsze. Ja już nie mam do nich siły, nie masz pojęcia, ile one mi napsuły krwi!

przelewać krew - walczyć z poświęceniem dla jakiejś sprawy; brać udział w jakiejś bitwie, wojnie: Mój dziadek przelewał na wojnie krew dla Polski, dzięki niemu dowiedziałem się co to znaczy kochać swój kraj.

krew uderza komuś do głowy - ktoś znajduje się nagle pod wpływem ogromnych emocji; ktoś nagle się zdenerwował, rozzłościł: Kelner przyniósł zamówione potrawy. Adam spojrzał na talerz i krew uderzyła mu do głowy. Zrozumiał, że to, co po francusku brzmiało tak ładnie i malowniczo, w rzeczywistości okazało się pieczonymi żabimi udkami.

wejść (komuś) w krew - stać się nawykiem, przyzwyczajeniem: Wczesne wstawanie tak weszło mu w krew, że nawet w niedzielę zrywa się o piątej rano.

zimna krew - spokój, opanowanie, przytomność umysłu: Wszyscy wpadli w panikę, tylko jedna osoba zachowała zimną krew.

z zimną krwią - z premedytacją, z wyrachowaniem: Z zimną krwią aresztował groźnego przestępcę.

z krwi i kości - prawdziwy, autentyczny: W najnowszej biografii autor nie stawia poety na piedestale, ale przedstawia go jako człowieka z krwi i kości.