orogeneza

proces górotwórczy. Długotrwały proces wypiętrzania i fałdowania warstw skalnych doprowadzający do powstania gór fałdowych. W wypadku wypiętrzania skał mało plastycznych następuje ich pękanie, doprowadzające do powstania gór zrębowych. Orogenezie zwykle towarzyszy nasilony magmatyzm i metamorfizm.

Do najintensywniejszych cyklów orogenicznych na Ziemi należą:

• orogeneza kaledońska - starszy paleozoik (Góry Świętokrzyskie, część Sudetów, Góry Kaledońskie, góry Grampian, Góry Skandynawskie, góry Spitsbergenu, obszar od pn-wsch. części Appalachów przez nową Fundlandię po pn-wsch. Grenlandię, Góry Jabłonowe, góry Flindersa, Alpy Australijskie);
• orogeneza hercyńska - młodszy paleozoik (odmłodzenie Gór Świętokrzyskich, Sudetów, Ardenów, Reńskich Gór Łupkowych, Uralu, Harzu, Schwarzwaldu, Wogezów, Masywu Czeskiego, Rudaw, Masywu Centralnego, Masywu Armorykańskiego, Ałtaju, Gór Przylądkowych, pd-zach. części Appalachów, Wyżyny Patagońskiej, środkowej części Wielkich Gór Wododziałowych);
• orogeneza alpejska - od triasu do końca trzeciorzędu (odmłodzenie Sudetów, Karpat, Alpy, Bałkanów, Pirenejów, Apenin, Gór Dynarskich, Kaukazu, Taurusu, Himalajów, Atlasu, Kordylierów, Andy). (tab. stratygraficzna)