"Są rzeczy na niebie i ziemi, o których nie śniło się filozofom."

/William Szekspir "Hamlet"/

William Szekspir (Shakespeare) żył na przełomie renesansu i baroku, w latach 1564 - 1616. Był aktorem, reżyserem i dramatopisarzem. Swoją twórczością dramatyczną wyprzedził obie te epoki i dał początek nowemu teatrowi europejskiemu. W epoce, w której królował jeszcze dramat renesansowy, klasyczny, Szekspir ośmielił się stworzyć coś nowego, co - jak można się było spodziewać - nie bardzo spodobało się ówczesnej publiczności i krytykom. Dopiero w XIX wieku romantycy odkryli jego wielki talent teatralny. William Szekspir zrewolucjonizował dramat, stworzył jego nową odmianę, którą od jego nazwiska nazywa się dziś dramatem szekspirowskim. Jego utwory po dzień dzisiejszy inspirują twórców. Wprowadzona przez niego dramaturgiczna konwencja stanowiła przeciwieństwo zasad klasycznych. Do najważniejszych cech dramatu szekspirowskiego zaliczamy:

  1. naruszenie antycznej zasady trzech jedności: czasu (maksymalnie 24 godziny), miejsca (w jednym tylko miejscu) i akcji (jeden główny wątek). Wydarzenia przedstawiane w utworach Szekspira często rozgrywają się w kilku miejscach (na zamkach, polach bitewnych, cmentarzach, wrzosowiskach itp.), a czas akcji w poszczególnych aktach mogą dzielić miesiące lub lata. Obok wątku głównego występuje wiele motywów pobocznych, które niekoniecznie mają bezpośredni wpływ na rozwój akcji. Głównym wątkiem w "Makbecie" jest żądza władzy bohatera, ale treść dramatu ukazuje też wątki poboczne: dzieje Banka, rozwój opozycji w kręgu elity społeczeństwa oraz dramat Lady Makbet.
  2. złamanie zasady decorum, czyli odpowiedniości stylów, która przypisywała tragedii jako najszlachetniejszemu gatunkowi styl wysoki (pełen powagi i patosu), natomiast komedii styl niski (nacechowany elementami komicznymi). Dramatopisarz przeplata sceny tragiczne ze scenami komicznymi, swobodnie wprowadza humor i farsę. Występujące w jego utworach postaci nie zawsze są wzniosłe i nie są wybitnymi bohaterami. Obok osób pochodzących z tzw. wysokiego stanu mamy szereg postaci plebejskich i groteskowych. Również do słownictwa bohaterów Szekspir wprowadza wyrazy potoczne, rubaszne i wulgarne. Przykładem złamania tej zasady jest w "Makbecie" rozmowa Odźwiernego z Makdufem o zgubnych skutkach nadużywania alkoholu.
  3. zrezygnowanie z wywoływania u odbiorców silnych i oczyszczających uczuć, tzw. katharsis, które w tragedii antycznej miało za zadanie wzbudzić w widzach uczucie trwogi i litości.
  4. zerwanie z regułą mówiącą, że na scenie jednocześnie może występować co najwyżej trzech aktorów (zasadę tę wprowadził Sofokles). William Szekspir na scenę wprowadził tłum. Wszystkie sceny batalistyczne są scenami zbiorowymi.
  5. w przeciwieństwie do dramatu antycznego, który zabraniał przedstawiania na deskach teatralnych scen drastycznych i krwawych, dramat szekspirowski nie unika ich wcale. Często ukazywane są one bezpośrednio, a moment śmierci bohaterów rozgrywa się na oczach widzów. Epatowanie okrucieństwem jest główną cechą tego dramatu.
  6. wyeliminowanie chóru, który w dramacie starożytnym był elementem statycznym i za zadanie miał komentowanie przebiegu akcji. U Szekspira wszelkie komentarze i wnioski zawarte są w monologach bohaterów. Dramatopisarz lubił przedstawiać postacie wieloznaczne, a interpretacje ich postępowania wolał pozostawić widzom.
  7. wprowadzenie na scenę duchów, widm, upiorów i czarownic, które pozwalają się czytelnikom otrzeć o sferę fantastyki. Spowodowało to występowanie w utworach dwóch płaszczyzn kompozycyjnych: realistycznej i fantastycznej. Świat dramatów Szekspira jest bardzo złożony, metafizyczny. Wiele rzeczy dzieje się irracjonalnie i pozarozumowo. Dlatego Szekspira uznaje się także za prekursora romantyzmu, epoki zafascynowanej duchami. Przykładem może być postępowanie Makbeta spowodowane wpływem przepowiedni trzech czarownic spotkanych na wrzosowiskach. W "Hamlecie" to duch zabitego władcy powiadamia o wszystkim Hamleta i nakazuje mu zemstę.
  8. William Szekspir w przeciwieństwie do klasycznych dramatopisarzy pogłębił psychologiczne wizerunki swoich bohaterów. Tworzone przez niego postacie są wewnętrznie skomplikowane i z reguły tragiczne, a ich zachowanie motywowane jest różnymi czynnikami (w tym także metafizycznymi). Zaskakujące są sceny, w których bohaterowie miotają się w wyniku sprzecznych uczuć. Często popadają w skrajne stany emocjonalne, jak np. szybko przechodzą od miłości do nienawiści, od wierności do zdrady, od słabości do poczucia siły itp. Nie można ich poddać jednoznacznej ocenie, gdyż są postaciami wielowymiarowymi, które charakteryzuje bogate życie psychiczne. Taki jest Hamlet i taki też jest Makbet.
  9. w budowie dramatu szekspirowskiego występuje podział na akty i sceny.
  10. w teatrze Szekspira aktorzy nie nosili masek ani koturnów, a role kobiece grały kobiety.