Składniki pokarmowe:

Białka są elementem niezbędnym do budowy nowych komórek oraz regeneracji już istniejących. Biorą także udział w tworzeniu hormonów i enzymów, od których uzależnionych jest większość procesów biochemicznych zachodzących w naszym ciele. Stosunek białek zwierzęcych do tych pochodzenia roślinnego powinien wynosić w przyjmowanym pożywieniu ok. 1 do 2. Oznacza to, że białka odzwierzęce takie jak mięso, jaja i nabiał stanowią 1/3, a roślinne (orzechy, nasiona, rośliny strączkowe) 2/3 ogólnej ilości białek zawartych w jedzeniu.

Węglowodany stanowią główne źródło energii dla człowieka. Znaleźć je można przede wszystkim w produktach pochodzenia roślinnego, gdzie występują w dwóch postaciach. Węglowodany złożone, czyli tak zwana skrobia zawarta jest w ryżu, ziemniakach i we wszystkich produktach zbożowych, z czego najwartościowsze są te najmniej przetworzone - pełnoziarniste pokarmy. Węglowodany złożone występują także w innych warzywach i w mniejszej ilości w owocach. Drugim typem węglowodanów są cukry proste, określane mianem "pustych kalorii", ponieważ nie dostarczają organizmowi nic oprócz energii. Są to: cukier pochodzący z buraków cukrowych oraz fruktoza, czyli cukier owocowy.

Tłuszcze, podobnie jak węglowodany dostarczają niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania energii. Kaloryczność tłuszczu jest jednak niemal dwukrotnie wyższa niż pozostałych substancji odżywczych. Poza tym wzbogaca organizm o niezwykle ważne dla zdrowia witaminy takie jak: A, E oraz D. Szczególnie wartościowe dla człowieka są tłuszcze nienasycone występujące przede wszystkim w produktach roślinnych. Układając swój jadłospis należy pamiętać, że nadmiar tłuszczu może być szkodliwy. Niewykorzystany powoduje przyrost tkanki tłuszczowej, co może prowadzić do nadwagi, a zawarty w nim cholesterol wpływa na układ krwionośny zwiększając ryzyko zawału serca. Często nawet nie zdajemy sobie sprawy jak dużo tłuszczu zjadamy. Spore ilości tej substancji znajdują się w serach, lodach, śmietanie czy mięsie.

Witaminy i sole mineralne są niewielkimi objętościowo składnikami naszego pożywienia. Ich znaczenie jest jednak niewspółmierne do ilości dostarczanej do organizmu. Są one potrzebne do prawidłowego przebiegu niemal wszystkich procesów zachodzących w ustroju człowieka. Niestety żaden produkt spożywczy nie zawiera kompletu tych szczególnych substancji. Dlatego tak ważne jest urozmaicenie w jadłospisie każdego z nas. Witaminy nie są cząsteczkami trwałymi, mogą ulegać rozkładowi pod wpływem podwyższonej temperatury, konserwantów, światła i innych czynników zewnętrznych. W związku z tym powinno się jeść jak najwięcej świeżych warzyw i owoców, nie poddawanych intensywnej obróbce termicznej ani procesom chemicznym. Do przyprawiania potraw najlepiej używać świeżych ziół, a z produktów mącznych wybierać razowe (z pełnego przemiału). Jeżeli chodzi o chlorek sodu, czyli pospolicie stosowaną sól kuchenną nie należy przesadzać. Jest związkiem, którego zarówno niedobór jak i nadmiar może szkodzić, a z ostatnich badań dotyczących ilości jego spożywania wynika, że w Polsce jest zdecydowanie nadużywany.

Witaminy:

Do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach należą:

Zapewnia prawidłowe funkcjonowanie komórek nabłonkowych skóry, rogówki, dróg oddechowych i przewodu pokarmowego. Warunkuje prawidłowy wzrost i zapewnia normalne widzenie. Zwiększa odporność na zakażenia ropne. Objawami niedoboru są: ślepota zmierzchowa (tzw. kurza ślepota, czyli brak zdolności widzenia w półmroku); kseroftalmia (zaburzenia widzenia powodowane rogowaceniem nabłonka rogówki); choroby śluzówek, gruczołów łzowych i potowych; suchy, łuszczący się naskórek; upośledzenie wzrostu.

Źródłem witaminy A są: tran, masło, jaja, ser, mleko, wątroba, marchewka, pomidory, papryka i liście szpinaku. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi 1 mg.

  • Witamina D (kalcyferol)

Warunkuje prawidłowy rozwój kości, stymuluje bowiem wchłanianie jonów wapniowych oraz fosforanowych z jelita i wpływa na ich odpowiednią dystrybucję i wykorzystanie w procesie kostnienia. Objawami awitaminozy są: krzywica u dzieci powodowana nieprawidłowym formowaniem się kości; wypadanie zębów; większa łamliwość kości; rozmiękczenie kości u dorosłych. Witamina D występuje w tłuszczu rybim (tranie), jajach, mleku, maśle i drożdżach. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi 0,01 mg. 

  • Witamina E (tokoferol)

Warunkuje prawidłowy przebieg procesu rozmnażania i ciąży wpływając na płodność i zapobiegając poronieniom. Zapewnia dobre funkcjonowanie tkanki mięśniowej oraz wykazuje właściwości przeciwutleniające, chroniąc tym samym inne witaminy w pożywieniu. Objawami niedoboru są: zaburzenia płodności (między innymi choroby gonad), nieprawidłowy przebieg ciąży; paraliże i zwyrodnienia mięśni. Źródłem witaminy E są: oleje roślinne, kiełki zbóż, sałata, mleko, jaja, pieczywo razowe, wołowina, wątroba. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi 10 mg.

  • Witamina K (filochinon)

Zapewnia prawidłową krzepliwość krwi, ponieważ uczestniczy w biosyntezie protrombiny przebiegającej w wątrobie. Objawem niedoboru witaminy K jest wydłużony czas krzepnięcia krwi. Mogą wystąpić także krwawienia. Źródłem tej witaminy może być: wątroba, kapusta, szpinak, lucerna, kalafior oraz olej sojowy. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi ok. 0,1 mg. 

Do witamin rozpuszczalnych w wodzie należą:

Uczestniczy w przemianach węglowodanów i tłuszczów w organizmie. Wpływa na procesy utleniania biologicznego oraz warunkuje prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, sercowo-naczyniowego i przewodu pokarmowego. Do objawów niedoboru zaliczamy choroby układu nerwowego oraz serca; chorobę beri-beri, która wiąże się z zapaleniem i degradacją tkanki nerwowej, zanikiem mięśni i niewydolnością serca; zaburzenia metabolizmu; brak łaknienia. Witamina ta występuje w drożdżach, wątrobie, mięsie wieprzowym, ziarnach zbóż, chlebie razowym, marchewce, pomidorach i jabłkach. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi 2 mg.

  • Witamina B2 (ryboflawina)

Jest składnikiem enzymów oddechowych, wpływa na przemianę aminokwasów i glukozy w komórkowych procesach utleniania. Podnosi ogólną odporność organizmu oraz pobudza wzrost. Objawami awitaminozy są: zapalenie łojotokowe skóry; tworzenie się zajadów, czyli pęknięć w kącikach ust; stany zapalne rogówek oraz spojówek; zahamowanie wzrostu. Źródłem witaminy B2 są: drożdże, jaja, wątroba, ser, mięso, pszenica, jarzyny. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi 2 mg.

  • Witamina B5 (kwas pantetonowy)

Jest składnikiem koenzymu A, uczestniczącego w metabolizmie białek, tłuszczów i węglowodanów, a także w przenoszeniu energii. Wpływa również na stan tkanki nerwowej i skóry. Niedobór tej witaminy może być przyczyną zaburzeń funkcjonowania nadnerczy; zahamowania wzrostu; siwienia, a także powstawania stanów zapalnych skóry. Źródłem są następujące produkty spożywcze: orzeszki ziemne, jaja, mięso i wątroba. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi 10 mg.

  • Witamina B6 (pyrydoksal)

Jest składnikiem enzymów i reguluje przemianę aminokwasów. Bierze udział w procesach krwiotwórczych, stanowiąc element niezbędny w syntezie porfiryn takich jak cytochromy czy hem, będący składnikiem hemoglobiny. Objawami niedoboru są: zaburzenia skórne, między innymi łojotokowe; depresja; epilepsja u dzieci; u dorosłych anemia. Witamina B6 występuje w mięsie, mleku, wątrobie, drożdżach, fasoli, nasionach zbóż i w orzechach. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi 1-2 mg.

  • Witamina B12 (kobalamina)

Warunkuje rozwój i dojrzewanie erytrocytów w szpiku kostnym regulując w ten sposób procesy krwiotwórcze. Jest także składnikiem enzymów biorących udział w utlenianiu komórkowym, w przemianach kwasów organicznych. Niedobór witaminy może powodować ogólne osłabienie organizmu, anemię złośliwą i zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego. Jej źródłem są: mięso, wątroba, jaja i mleko. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi 0,01 mg. 

  • Witamina B15 (kwas pangamowy)

Bierze ona udział w biosyntezie kreatyny oraz zwiększa aktywność enzymu dehydrogenazy bursztynianowej. Do objawów awitaminozy należą: świąd skóry; zapalenie skóry i zapalenie wątroby. Witaminę tą można spotkać w drożdżach, mięsie i produktach roślinnych. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka nie zostało określone.

  • Kwas foliowy (folacyna, witamina Bc)

Warunkuje wytwarzanie krwi w szpiku kostnym, uczestniczy w biologicznej syntezie zasad azotowych, choliny i pewnych aminokwasów. Przy niedoborze tej witaminy może wystąpić uszkodzenie przewodu pokarmowego, biegunka i zaburzenia wchłaniania w jelicie; a także anemia z towarzyszącym zapaleniem języka. Występuje w drożdżach, wątrobie, kalafiorze, i zielonych liściach warzyw. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi 0,3 mg.

  • Witamina C (kwas askorbinowy)

Wzmacnia ogólną odporność organizmu i uczestniczy w procesach utleniania biologicznego. Jest aktywatorem wielu enzymów. Warunkuje prawidłowe wchłanianie żelaza i wpływa na stan tkanki łącznej. Ma również swój udział w syntezie hormonów nadnerczy. Objawami niedoboru witaminy C są: obniżenie ogólnej odporności organizmu; pękanie naczyń krwionośnych; trudne gojenie się ran; szkorbut (wypadanie zębów, owrzodzenia i krwawienia dziąseł); bolesność i opuchnięcie stawów. Występuje w owocach róży i czarnej porzeczki, owocach cytrusowych, kiszonej kapuście, pomidorach, papryce, liściach pietruszki oraz sałaty. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi 100 mg.

  • Witamina H (biotyna)

Jest składnikiem niektórych enzymów biorących udział w biosyntezie kwasów tłuszczowych. Wpływa na stan skóry i włosów zapobiegając łojotokowi i stanom zapalnym, a także wypadaniu włosów. Objawami awitaminozy są stany zapalne skóry, wypadanie włosów oraz bóle mięśniowe. Źródłem biotyny są: drożdże, mleko, żółtko jaja, wątroba, marchew i maliny. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi 0,1 mg.

  • Witamina P (hesperydyna)

Posiada właściwości zbliżone do witaminy C. Jej niedobór może być przyczyną kruchości naczyń krwionośnych. Występuje w owocach cytrusowych oraz w papryce. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka nie zostało określone.

  • Witamina PP (niacyna, kwas nikotynowy)

Jest odpowiedzialna za właściwy stan nabłonka skórnego i przewodu pokarmowego, jak również układu nerwowego. Reguluje procesy biologicznego utleniania będąc składnikiem układu koenzymów NAD/NADH, który przenosi elektrony i wodór podczas oddychania wewnątrzkomórkowego. Objawem niedobory tej witaminy jest pelagra, której towarzyszy biegunka, zapalenie skóry i otępienie. Zawarta jest w mięsie (głównie w wątrobie, nerkach i mięsie ryb), drożdżach, piwie, nasionach grochu i fasoli, otrębach i świeżych jarzynach. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi 20 mg.

  • Cholina

Bierze udział w procesach biochemicznych. Jej niedobór może być przyczyną krwotoków i deformacji kości. Źródłem tej witaminy są warzywa liściaste i żółtka jaj. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi ok. 1 g. 

Mikroelementy

Zapewnia właściwą strukturę rybosomów, co decyduje o prawidłowym przebiegu replikacji kwasów nukleinowych. Jest aktywatorem wielu ważnych enzymów enzymów bierze udział w biologicznej syntezie mocznika. Wpływa na zwiększenie lepkości cytoplazmy i warunkuje prawidłowy stan układu nerwowego. Do objawów niedoboru można zaliczyć: zwiększenie pobudliwości nerwowo-mięśniowej, skurcze mięśni, osłabienie mięśni oraz zaburzenia pracy mięśnia sercowego. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi ok. 0,3 mg. 

Jest składnikiem insuliny, uczestniczy więc w metabolizmie węglowodanów i białek. Bierze również udział w procesach oddychania oraz regulacji równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Jest wykorzystywany w tworzeniu tkanki kostnej. Objawami niedoboru są: choroby nowotworowe; zanik mięśni; cukrzyca; choroby skóry, oczu, gonad i kości; zwiększona łamliwość włosów i paznokci; wolniejsze tempo gojenia się ran. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi ok. 13 mg. 

  • Żelazo Fe

Jest składnikiem białek złożonych takich jak hemoglobina (odpowiedzialna za transport tlenu) i mioglobina (magazynująca tlen w mięśniach) oraz enzymów łańcucha oddechowego. Objawami niedoboru tego mikroelementu są: anemia; zakłócenie oddychania; arytmia serca; ogólne osłabienie organizmu; bóle głowy. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi ok. 13 mg. 

  • Miedź Cu

Wchodzi w skład niektórych enzymów, takich jak: oksydaza askorbinianowa i oksydaza cytochromowa. Bierze udział w biosyntezie hemu, a także występuje w białku osocza krwi (ceruloplazminie). Objawem niedobory tego pierwiastka w organizmie jest anemia. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi ok. 5 mg. 

  • Mangan Mn

Jest niezbędny do prawidłowego rozwoju tkanek. Współdziała z witaminami z grupy B i cytochromami oraz zwiększa wchłanianie w organizmie miedzi. Jest też aktywizatorem ważnych enzymów. Do objawów niedoboru należą: osłabienie tkanki łącznej, wzroku, a także deformacje szkieletu. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi ok. 3 mg. 

  • Chrom Cr

Jest ważnym składnikiem enzymów, które uczestniczą w procesie przyswajania glukozy. W razie jego niedoboru może wystąpić podwyższenie poziomu cholesterolu we krwi i zaburzenia przyswajania glukozy. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi ok. 0,5 mg. 

  • Molibden Mo

Jest konieczny do funkcjonowania ważnych enzymów enzymów organizmie. Objawem jego niedoboru może być zatrzymanie bądź osłabienie wzrostu. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi ok. 0,02 mg. 

  • Kobalt Co

Stanowi niezbędny składnik witaminy B12, odpowiedzialnej za wytwarzanie erytrocytów (czerwonych krwinek). W wyniku niedoboru tego pierwiastka może wystąpić anemia, a także zaburzenia syntezy białek i kwasów nukleinowych. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi ok. 0,3 mg. 

  • Fluor F

Jest pierwiastkiem umożliwiającym prawidłowy rozwój uzębienia i utrzymanie go w dobrym stanie. Przy jego niedoborze może wystąpić próchnica zębów. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi ok. 2 mg. 

  • Selen Se

Jest czynnikiem neutralizującym niektóre toksyny, takie jak kadm i rtęć. Ma również właściwości stymulujące pracę serca. Objawami niedoboru są: hemoliza i upośledzenie mięśni. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi ok. 0,01 mg. 

  • Arsen As

Jest pierwiastkiem uczestniczącym w metabolizmie np. związków metylowych, czy argininy. Objawami jego niedoboru mogą być: upośledzenie wzrostu i zaburzenia reprodukcji. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka nie zostało określone.

  • Nikiel Ni

Składnik ureazy - ważnego enzymu. W wypadku niedoboru zaburzeniu mogą ulec procesy metaboliczne żelaza i azotu. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka nie zostało określone.

  • Wanad V

Ma znaczenie w kontroli działania pompy sodowej. Jest także aktywatorem enzymów biorących udział w tworzeniu ATP. Objawem niedobory tego pierwiastka jest osłabienie wzrostu. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka nie zostało określone.

  • Krzem Si

Pełni w organizmie rolę strukturalną. Objawami niedobory są: deformacje kości; choroby skóry (np. trądzik) i włosów; brak jędrności skóry; wypadanie włosów; odleżyny. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka nie zostało określone.

  • Jod I

Jest składnikiem hormonów tarczycy, np. tyroksyny mającej wpływ na wiele ważnych funkcji organizmu (miedzy innymi tempo przemiany materii i energii, akcja serca, pobudliwość układu nerwowego). Do objawów niedoboru zalicza się choroby tarczycy (powstawanie woli) oraz niedorozwój umysłowy. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka wynosi ok. 0,1 mg. 

  • Bor B

Reguluje procesy wzrostu, zwłaszcza podziały komórkowe. Uczestniczy także w syntezie kwasów nukleinowych i bierze udział w kontroli błon biologicznych. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka nie zostało określone.

  • Lit Li

Zmniejsza pobudliwość nerwową, ponieważ działa w sposób konkurencyjny do jonów sodowych. W wyniku niedoboru litu może dojść do powstania zaburzeń psychicznych (np. psychozy maniakalno-depresyjnej). Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka nie zostało określone.

  • Kadm Cd

Prawdopodobnie bierze udział w wydłużaniu łańcuchów rybosomów. Objawami niedoboru są: zaburzenia reprodukcji i osłabienie wzrostu. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka nie zostało określone.

  • Cyna Sn

Prawdopodobnie wpływa na działanie ryboflawiny. Podobnie jak w przypadku kadmu, objawami niedoboru są: zaburzenia reprodukcji i osłabienie wzrostu. Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka nie zostało określone.

Makroelementy

  • Węgiel C, Wodór H, Tlen O

Pierwiastki te są podstawowymi składnikami wszystkich związków organicznych (między innymi tłuszczów, węglowodanów, białek, kwasów nukleinowych) wchodzących w skład każdej komórki ciała. Tlen i wodór są także elementami składowymi niezbędnej do życia wody.

  • Azot N

Wchodzi w skład wszystkich białek, kwasów nukleinowych, witamin i innych ważnych związków. Objawami niedobory tego pierwiastka są: zaburzenia bilansu azotowego, którego następstwem jest chudnięcie (utrata masy ciała), a także obrzęki. W przypadku długotrwałych niedoborów azotu może dojść do martwicy albo marskości wątroby.

  • Siarka S

Jest składnikiem ważnych aminokwasów, takich jak cysteina czy metionina. Wchodzi również w skład wielu koenzymów i innych związków. Wpływa na właściwości mechaniczne białek budujących twory rogowe naskórka. W wyniku niedoboru tego pierwiastka mogą wystąpić zaburzenia równowagi ustrojowej.

  • Fosfor P

Jest obecny w płynach ustrojowych, kościach i tkance nerwowej. Jest składnikiem kwasów nukleinowych, przenośników energii takich jak ATP i ADP oraz koenzymów. Objawami niedoboru są: zahamowanie procesów metabolicznych (miedzy innymi oddychania); krzywica.

  • Sód Na

Wpływa na polaryzację i depolaryzację błon komórkowych. Decyduje o ciśnieniu osmotycznym płynu pozakomórkowego oraz osocza. Przy jego niedoborze może dojść do zaniku potencjałów i utraty pobudliwości komórek.

  • Chlor Cl

Jest czynnikiem warunkującym utrzymanie odpowiedniej równowagi jonowej w organizmie, Wchodzi w skład soku żołądkowego, gdzie jako HCl jest aktywatorem enzymów i powoduje wyjaławianie pokarmów. Wpływa także na zdolność uwalniania dwutlenku węgla z erytrocytów. Przy niedoborze tego pierwiastka mogą wystąpić zaburzenia w procesie oddychania i trawienia.

  • Potas K

Jest aktywatorem wielu enzymów. Odpowiada za polaryzacje i depolaryzacje błon komórkowych. Wpływa na ciśnienie osmotyczne płynu wewnątrzkomórkowego poprzez zmiany stanu uwodnienia cytoplazmy. Objawami niedoboru potasu jest osłabienie mięśni zarówno szkieletowych, jak i gładkich; osłabienie mięśnia sercowego (przez co również akcji serca); ogólne osłabienie organizmu.

  • Wapń Ca

Jest aktywatorem wielu enzymów i składnikiem płynów ustrojowych. Stanowi element szkieletotwórczy, jest składnikiem kości i białek np. kolagenu. Wpływa na pobudliwość komórek, a także bierze udział w procesie krzepnięcia krwi. Do objawów niedoboru tego pierwiastka możemy zaliczyć: łamliwość kości; krzywicę; choroby zębów; zaburzenia metaboliczne; zmniejszenie krzepliwości krwi.

Przyprawy ziołowe

Zioła są używane nie tylko jako przyprawy podnoszące walory smakowe potraw, ale również stanowią często wsparcie w leczeniu wielu chorób. Są bardzo ważnym dodatkiem żywieniowym, zawierają bowiem dużą ilość substancji czynnych i mikroelementów. Odpowiednio używane sprawiają, że jedzenie staje się nie tylko smaczniejsze, ale i zdrowsze. Doskonale radzą sobie również z nie wymagającymi intensywnego leczenia, drobnymi dolegliwościami. Oto kilka przykładów używanych powszechnie przypraw:

Bazylia pospolita

Jest to roślina jednoroczna, wysokości 30 - 40 cm. Pochodzi z tropikalnych rejonów Azji oraz z południa Europy. Została sprowadzona do Polski jako roślina przyprawowa i lecznicza w XII wieku.

Działanie:

Olejek lotny ma działanie przeciwbakteryjne. Bazylia działa rozkurczowo, wiatropędnie i przyspiesza trawienie. Kiedyś polecana przeciw biegunce, chronicznemu zapaleniu żołądka, zapaleniu pęcherza moczowego, jako środek gojący, do płukania gardła. Czasem stosowana jako środek przeciwkaszlowy.

Zastosowanie:

Służy jako przyprawa do potraw warzywnych, zup i sałatek. Stosowana chętnie do przyprawiania ogórków marynowanych i dyni, aromatyzowania octu oraz jako dodatek do kiełbas i kotletów wieprzowych.

Cynamonowiec cejloński

Cynamon jest pozyskiwany z korowiny wiecznie zielonego drzewa. Pochodzi z Ameryki Południowej, występuje także w całym tropikalnym rejonie Azji. Do Europy został sprowadzony w czasach średniowiecza z Cejlonu.

Działanie:

Przyspiesza trawienie, wzmaga apetyt i wzmacnia żołądek.

Zastosowanie:

Cynamonem można przyprawiać wszystkie potrawy słodzone np. zupy owocowe, kompoty, budynie, ciasta z owocami, jabłka pieczone, napoje mleczne, likiery, grzane wino i niemal wszystkie rodzaje słodyczy. Używany jest również jako dodatek do kawy.

Kminek zwyczajny

Roślina dwuletnia rozpowszechniona w całej Europie. Europie Polsce rośnie dziko na łąkach miedzach, jest także uprawiany.

Działanie:

W przemyśle farmaceutycznym owoce kminku służą do sporządzania wywarów zapobiegających wzdęciom, pobudzającym apetyt i wydzielanie soków trawiennych. W lecznictwie ludowym używany jest też jako środek działający przeciwskurczowo na przewód pokarmowy i przy bólach głowy.

Zastosowanie:

Kminek jest dobra przyprawą do potraw tłustych i ciężko strawnych. W postaci mielonej stosowany do potraw nie gotowanych, takich jak sałatki, pasty i sery. W całości ziarna dodawane są do różnych wypieków np. chleba i bułek. Można nim też przyprawiać buraki, marchew, słodką i kiszoną kapustę, ziemniaki, zupy, kiełbasy, wszystkie gatunki tłustych mięs, ryby.