symbolizm

prąd literacki rozwijający się w ostatnim piętnastoleciu XIX wieku we Francji i Belgii. Termin "symbolizm" stosuje się często zastępczo wobec pojęć: dekadentyzm i modernizm. Symbolizm odwoływał się do filozofii A. Schopenhauera i H. Bergsona (zob. bergsonizm) oraz twórczości operowej R. Wagnera. U jego podstaw tkwiło filozoficzne przeświadczenie, że świat i zjawiska zmysłowe to tylko znaki, za którymi ukrywają się istotne prawdy i idee. Szczególną rolę zatem przypisywał symbolowi jako środkowi artystycznego wyrazu, który umożliwiał dotarcie do niezbadanych rozumem sfer bytu. Według symbolistów poezja powinna oddziaływać na odbiorcę nie w sposób intelektualny, ale emocjonalny i wrażeniowy, wiersz ma wywoływać określony nastrój oraz atmosferę i oddziaływać również poprzez swoje walory muzyczne i obrazowość. Symbolizm wprowadził do poezji wiersz wolny oraz silnie zmetaforyzowany język i symboliczne, niejednoznaczne obrazy. Wykorzystywał wątki baśniowe i ludowe. W zakresie dramatu zerwał z tradycyjnie rozumianą fabułą, wprowadził postaci symboliczne, oraz koncentrował się na stwarzaniu określonego nastroju. Symbolizm wywarł ogromny wpływ na literaturę swoich czasów, stanowił punkt wyjścia dla ukształtowania się wszystkich nurtów awangardowych. Do najwybitniejszych przedstawicieli symbolizmu należą: Ch. Baudelaire, P. Verlaine, S. Mallarmé, M. Maeterlinck. Założenia tego kierunku oddziaływały w Polsce na twórczość S. Wyspiańskiego oraz B. Leśmiana.