Młoda Polska

termin używany na określenie epoki literackiej i kulturalnej, trwającej od 1890 do 1918 roku, między pozytywizmem a okresem dwudziestolecia międzywojennego. Pojęcie zostało sformułowane na wzór analogicznych terminów: Młode Niemcy, Młoda Francja i używane bywa zamiennie z określeniami: dekadentyzm, symbolizm, modernizm. Młoda Polska odrzuciła ideały i filozofię pozytywistyczną, zwracając się w stronę założeń romantyzmu. Dominowało przekonanie o kryzysie wartości mieszczańskiego świata, bunt przeciwko obyczajowości i moralności mieszczańskiej. Artyście i sztuce przydawano w tej epoce szczególne znaczenie. W pierwszej fazie jej rozwoju przeważały nastroje dekadenckie, które po roku 1905 zostały zastąpione hasłami aktywizmu. Ideowe założenia epoki ukształtowały się w nawiązaniu do filozofii A. Schopenhauera (zob. schopenhaueryzm), F. Nietzschego (zob. nietzscheanizm) i H. Bergsona (zob. bergsonizm). Charakterystycznymi dla Młodej Polski prądami estetycznymi były: impresjonizm, symbolizm, parnasizm, naturalizm, oraz estetyzm głoszący ideę "sztuki dla sztuki".

Szczególna rola przypadła wówczas krytyce literackiej i jej działalności programotwórczej (w pierwszym okresie Z. Przesmycki, S. Przybyszewski, A. Górski - autor cyklu artykułów pt. Młoda Polska, stąd nazwa okresu, w okresie drugim - S. Brzozowski, K. Irzykowski, I. Matuszewski). Zaczęto wydawać czasopisma poświęcone problemom literatury i sztuki: "Życie" warszawskie wydawane przez Przesmyckiego, "Życie" krakowskie pod redakcją Przybyszewskiego i in.

W liryce pierwszego okresu szczególnie silna była technika impresjonistyczna, wiersz stawał się zapisem ulotnych spostrzeżeń i nastrojów. Później wprowadzono do niej technikę symboliczną. W dramacie zmniejszyła się rola akcji, zwiększyła funkcja elementów psychologiczno-nastrojowych (Wyspiański). W prozie jednak wyraźny był też nurt podejmujący problematykę społeczną (bohater Żeromskiego). Obraz określonego środowiska stworzył w swej wielkiej powieści Chłopi W. S. Reymont. Główne ośrodki kulturalne Młodej Polski to: Warszawa, Kraków, Lwów. Młoda Polska wniosła do kultury polskiej wielkie dzieła, a także nowe, twórcze przemyślenia tradycji narodowej i europejskiej.